Quốc hội: Kiến nghị xử lý hình sự trường hợp "bỏ cọc" đấu giá tài sản

Nghị trường Quốc hội sáng nay sôi nổi với những phát biểu của đại biểu Quốc hội bày tỏ lo lắng về tình trạng người đấu giá bỏ giá rất cao, vượt xa nhiều lần giá khởi điểm, sau đó đơn phương không thực hiện mua bán tài sản đấu giá và sẵn sàng bỏ tiền cọc, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, đoàn Long An cho rằng, một lý do quan trọng là số tiền đặt cọc tối đa 20% giá khởi điểm hoàn toàn không phải là giá trị lớn so với giá trúng đấu giá. Do vậy, khi cần họ sẵn sàng bỏ tiền cọc, đơn phương hủy hợp đồng mua bán tài sản đấu giá. 

Đại biểu Mỹ Dung nói:"Trong thời gian qua, có các tổ chức hoặc cá nhân tham gia đấu giá tài sản với mục đích không tốt như là muốn phá đấu giá để đấu giá không thành hoặc để thao túng thị trường, hình thành mặt giá mới chứ không phải là để mua tài sản hoặc để phô trương thanh thế và sẵn sàng chịu mất tiền cọc đặt trước. Để xử lý vấn đề này, tôi đề nghị người tham gia đấu giá và trúng đấu giá mà sau thời gian nhất định mà không nộp tiền mua tài sản và không chứng minh được lý do bất khả kháng thì ngoài việc mất tiền đặt cọc trước thì phải nộp phạt một số tiền".

Lo ngại tình trạng "bỏ cọc" có thể gây ảnh hưởng tiêu cực, thao túng, phá giá vì lợi ích cá nhân... đại biểu Nguyễn Duy Thanh, Đoàn Cà Mau; đại biểu Lê Tất Hiếu đoàn Vĩnh Phúc kiến nghị nâng mức cọc từ 20% lên 30-50%. 

"Nhằm hạn chế tình trạng bỏ cọc, đặc biệt ngăn ngừa tình trạng phá giá vì lợi ích nhóm, thậm chí thao túng, gây rối thì theo tôi nên tách biệt tiền đặt trước và tiền đặt cọc, theo tôi nên quy định tiền đặt cọc có thể là 20-30% giá trúng đấu giá và phải nộp ngay sau khi có kết quả trúng đấu giá. Nếu người trúng đấu giá không nộp tiền cọc thì bị loại thì cuộc đấu giá tiếp tục. Bên cạnh đó, có thể bổ sung quy định xử lý hình sự đối với trường hợp bỏ cọc có dấu hiệu thao túng, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế," đại biểu Nguyễn Duy Thanh đề nghị. 

"Tôi đề nghị cần phải có biện pháp để bảo đảm cho người tham gia đấu giá tài sản nghiêm túc, có trách nhiệm tham gia đấu giá và trước khi bỏ giá... Nếu nâng tiền đặt trước vượt quá 20% như vậy có nhiều tài sản mà việc như vậy thì sẽ làm hạn chế người tham gia đấu giá. Bởi vì trước khi nộp hồ sơ cũng chưa biết được người trúng đấu giá hay không. Do vậy, nên quy định một chế tài, tôi thấy có thể nâng lên từ 30 đến 50% đối với những người mà trúng đấu giá đơn phương hủy hợp đồng, để đảm bảo cho hoạt động đấu giá đất lành mạnh," đại biểu Lê Tất Hiếu đề xuất.

Theo đại biểu Trần Văn Khải, đoàn Hà Nam, cần quy định chặt về năng lực tài chính của người tham gia đấu giá: "Cần nghiên cứu bổ sung thêm quy định nghiêm cấm người tham gia đấu giá tài sản không đủ năng lực tài chính hay sử dụng nguồn lực tài chính không minh bạch hay việc liên kết, nhận ủy quyền tham gia đấu giá, trả giá cho bên thứ 2, thứ ba từ đó khắc phục tình trạng nhũng nhiễu trogn đấu giá quyền sử dụng đất bằng nguồn vốn thiếu minh bạch, xác định lý lịch tài chính người tham gia đấu giá vào hồ sơ, trong đó xác định rõ ngành nghề, công việc, nguồn vốn, lịch sử tham gia đấu giá, việc đóng thuế, vi phạm hành chính, kinh tế.".

Các đại biểu cũng đề nghị hoàn thiện pháp luật nhằm chống "quân xanh, quân đỏ" trong đấu giá tài sản. Đại biểu Dương Khắc Mai, đoàn Đắk Nông đề nghị: "Hiện nay trong hoạt động đấu giá tài sản còn nhiều bất cập tiêu cực như tình trạng quân xanh quân đỏ; thông đồng khống chế giá; còn tình trạng thông đồng giữa người có tài sản đấu giá và tổ chức bán đấu giá; quy định về áp dụng hình thức đấu giá trực tuyến còn một số hạn chế bất cập; quy định về thời hạn bán, tiếp nhận hồ sơ tham gia đấu giá còn một số chưa hợp lý; chế tài xử lý chưa đủ mạnh đối với các hành vi vi phạm".

Đại biểu Phạm Đức Ấn, đoàn thành phố Hà Nội cho rằng: "tình trạng thông thầu, thông đồng, dìm giá, quân xanh quân đỏ, cò mồi, đe dọa cưỡng ép có xu hướng xảy ra tinh vi, phức tạp, có người trúng đấu giá nhưng 6 tháng, 1 năm mà không hoàn thiện được hồ sơ mua tài sản đó, vì vậy trách nhiệm của Bộ tư pháp cần có hướng dẫn để thu thập, thống kê thông tin của các tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá để phát hiện bất thường và cùng đó phối hợp với Bộ công an để điều tra, xử lý."

Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long thừa nhận thời gian qua có tình trạng vi phạm, thông đồng, dìm giá để trục lợi trong các phiên đấu giá. Dấu hiệu của các vụ thông đồng, trục lợi thường là việc đẩy lên quá cao hoặc quá thấp đến mức bất thường, bất hợp lý đối với tiền đặt trước. Bộ trưởng Tư pháp cho biết, Luật Đấu giá được sửa đổi siết chặt các quy định để giảm tình trạng thông đồng, dìm giá, trục lợi và đặc biệt làm thất thoát ngân sách nhà nước. 

"Chế tài với người bỏ cọc thì đúng là chúng tôi nghiên cứu làm sâu sắc hơn, những cái gì có thể bổ sung siết chặt trong các quy định cảu pháp luật chuyên ngành thì sẽ góp ý để hoàn thiện ở đây đồng thời có tính đến vi phạm về mặt tài chính thì có quy định thêm cấm tham gia đấu giá, xử lý những vụ việc cụ thể. Tuy nhiên để đảm bảo quy định pháp luật thực hiện ngay tình có nhiều yếu tố có liên quan trong đó có quy định chặt chẽ của pháp luật, đạo đức hành nghề, đạo đức kinh doanh, trách nhiệm của người quản lý, nâng tính chuyên ghiệp của các tổ chức hành nghề và các đấu giá viên,"Bộ trưởng Tư pháp cho biết.

Trước đó, với 94% số phiếu tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi). Luật quy định chủ đầu tư dự án bất động sản chỉ được thu tiền đặt cọc không quá 5% giá bán. Thỏa thuận đặt cọc phải ghi rõ giá bán, cho thuê mua nhà ở, công trình xây dựng, phần diện tích sàn xây dựng trong công trình xây dựng.

Về điều kiện của nhà ở, công trình xây dựng hình thành trong tương lai được đưa vào kinh doanh là: Nhà ở, công trình xây dựng đã được khởi công xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng. Có giấy tờ về quyền sử dụng đất. Trước khi bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai, chủ đầu tư dự án phải có văn bản thông báo cho cơ quan quản lý nhà nước về kinh doanh bất động sản cấp tỉnh. Việc thanh toán được thực hiện nhiều lần, lần đầu không quá 30% giá trị hợp đồng bao gồm cả tiền đặt cọc, những lần tiếp theo phải phù hợp với tiến độ xây dựng nhưng tổng số không quá 70% giá trị hợp đồng khi chưa bàn giao nhà ở cho khách hàng; trường hợp bên bán là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài thì tổng số không quá 50% giá trị hợp đồng.

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2025./.