Vụ nghi lừa đảo xuất khẩu 100 container điều đi Italy: Một số doanh nghiệp kịp thời dừng vận chuyển hàng

Đây là thông tin được ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) cung cấp tại họp báo của Vinacas tổ chức tối 9/3.

Theo ông Bạch Khánh Nhựt, qua trao đổi và cập nhật từ phía các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu đi thị trường Italy, tổng số hàng ký kết ban đầu là 100 container với giá trị gần 1.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, đơn hàng này được chia nhỏ cho 5 doanh nghiệp và giao rải rác từ đầu tháng 2 đến nay.

Khi container đầu tiên cập cảng Italy và có người đến làm thủ tục nhận hàng, nhưng doanh nghiệp xuất khẩu chưa nhận được thanh toán của bên mua, doanh nghiệp đã nhận thấy dấu hiệu lừa đảo và ngay lập tức dừng việc vận chuyển tại Việt Nam. Đồng thời, can thiệp để giữ những lô hàng đang quá cảnh tại Singapore không tiếp tục hành trình đến Italy.

Điểm chung của tất cả các doanh nghiệp xuất khẩu điều đi Italy lần này là đều thông qua công ty môi giới Kim Hạnh Việt do một phụ nữ Việt Nam đứng tên (Người này hiện định cư tại Hoa Kỳ), người bán không biết thông tin về người mua và cùng chọn ủy nhiệm thu cho ngân hàng Việt Nam thông qua phương thức nhờ thu trả tiền trao chứng từ (Documents against Payment - D/P).

Theo đó, quy trình mua bán – thanh toán sẽ được thực hiện như sau: Người mua chỉ định ngân hàng thanh toán, người bán sau khi giao hàng lên tàu sẽ ủy nhiệm cho ngân hàng gửi bộ chứng từ gốc đến ngân hàng mà người mua chỉ định. Khi bộ chứng từ gốc đến nơi, ngân hàng bên mua sẽ tự động thanh toán ngay cho bên bán, sau đó giao bộ chứng từ để người mua làm thủ tục nhận hàng.

Theo luật vận chuyển quốc tế, bất cứ người nào có bộ chứng từ gốc đều có thể nhận hàng và các hãng tàu phải giao hàng nếu không có thể bị khởi kiện. Chính vì vậy, những container mà doanh nghiệp Việt Nam mất quyền kiểm soát bộ chứng từ gốc cũng đồng nghĩa với việc mất quyền kiểm soát hàng hóa.

Tính đến thời điểm 9/3, các doanh nghiệp Việt Nam đã mất quyền kiểm soát 36 bộ chứng từ gốc (tương đương 36 container), giá trị hàng hóa ước tính khoảng 162 tỷ đồng. Cụ thể, có 2 bộ hồ sơ nhờ thu tiền từ ngân hàng Việt Nam gửi tới các ngân hàng của người mua tại Thổ Nhĩ Kỳ đều có sự thay đổi về số Swift (mã số định danh ngân hàng).

Sau khi ngân hàng của người mua nhận được bộ chứng từ thì họ thông báo người mua không phải khách hàng của họ và họ đã trả lại bộ chứng từ. Điều đáng nói là các ngân hàng này không ghi rõ trả chứng từ theo hình thức nào, không cung cấp số vận đơn cho ngân hàng Việt Nam cho dù ngân hàng Việt Nam đã liên hệ nhiều lần.

Số hồ sơ nhờ thu còn lại đều được gửi đến ngân hàng của người mua tại Italy và được ngân hàng Italy thông báo họ đã nhận bộ chứng từ nhưng là các bản copy, không phải bản gốc nên họ không thể thanh toán cho bên bán.

Trong ngày 9/3, Vinacas đã làm việc trực tiếp với các ngân hàng liên quan và các hãng tàu nhận vận chuyển các container hàng. Phía ngân hàng cho biết đang nỗ lực kết nối với các bên liên quan gồm: đơn vị vận chuyển và các ngân hàng chỉ định của bên mua để truy tìm các bộ chứng từ. Trong khi đó, chỉ có 1 hãng tàu là COSCO tham gia làm việc, ghi nhận các kiến nghị của doanh nghiệp Việt Nam.

Đại diện Vinacas cho biết, sau khi gửi công văn hỏa tốc vào tối 8/3 đã nhận được sự hỗ trợ từ phía Đại sứ quán, Thương vụ Việt Nam tại Italy, Bộ Công Thương Việt Nam thông qua công tác ngoại giao nhưng vẫn chưa tìm được cách để kiểm soát các container. Trong khi đó, vài ngày tới sẽ có một số container điều cập cảng Italy và đến cuối tháng 3 toàn bộ 36 container đang mất chứng từ gốc sẽ đến Italy.

Do đó, Vinacas tiếp tục gửi các công văn đến trụ sở hãng tàu COSCO tại Trung Quốc đề nghị can thiệp trong tình huống khẩn cấp, tạm giữ toàn bộ các container điều Việt Nam đang ở cảng và sẽ đến cảng Italy thời gian tới, chờ xác nhận của bên bán mới giải phóng hàng. Đồng thời, nhờ sự tư vấn, hỗ trợ pháp lý từ Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Trung tâm trọng tài thương mại quốc tế.

Thông qua vụ việc trên, Vinacas cũng khuyến cáo các doanh nghiệp hội viên tìm hiểu kỹ thông tin, mức độ uy tín của người môi giới và doanh nghiệp mua hàng trước khi thực hiện các giao dịch mua bán để tránh các rủi ro tương tự.