Vì sao bom tấn Hollywood ngày càng khó thâm nhập thị trường điện ảnh Trung Quốc?

"Doctor Strange: Madness in the Multiverse" là bom tấn tiếp theo của vũ trụ điện ảnh Marvel không được phát hành ở Trung Quốc. Trước đó, nhiều tựa phim của Marvel "Black Widow", "Shang-Chi và Huyền thoại thập luân", "Eternals" và "Spider-Man: No Way Home" cũng không có ngày phát hành tại thị trường điện ảnh lớn nhất thế giới này. Tựa phim Marvel cuối cùng nhận được bản chiếu rạp ở Trung Quốc là "Spider-Man: Far From Home" năm 2019, thu về hơn 200 triệu USD, nâng tổng doanh thu phòng vé trên toàn thế giới lên 1,1 tỷ USD.

“Không có lời từ chối chính thức nào cả. Về mặt kỹ thuật thì không bị cấm mà chỉ là không được chấp thuận. Thật khó đoán chính xác lý do tại sao một số phim không được phép chiếu, nhưng đã 3 năm liên tiếp kiểm soát chặt chẽ như vậy rồi. Sau khi bộ phận tuyên huấn bắt đầu quản lý vào năm 2018, cần có thời gian để tìm ra cách thức hoạt động cho Cục điện ảnh. Việc kiểm soát bắt đầu được thắt chặt vào năm 2020", một giám đốc điều hành ở Trung Quốc giấu tên cho biết.

Nguồn tin của Screen International cho biết thêm: “Disney đáng lẽ không gặp trở ngại gì vì hãng này đã rất nỗ lực để có quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc". Disney đã lấy được ngày phát hành 19/2 cho "Death on the Nile" thông qua 20th Century Studios, và phim hoạt hình "Encanto" vào ngày 7/1, trong khi dịch vụ phát trực tuyến Disney+ phát phim bộ truyền hình nổi tiếng "A Lifelong Journey" của Trung Quốc, vốn được chiếu trên đài truyền hình trung ương CCTV và nền tảng phát trực tuyến iQiyi.

Những năm trước, các bộ phim bom tấn Hollywood đóng góp đáng kể cho doanh thu phòng vé của Trung Quốc. Tuy nhiên, con số này đã giảm mạnh từ mức trung bình 2,8 tỷ USD/năm trong giai đoạn 2017-2019 (30% -35% thị phần) xuống còn 900 triệu USD vào năm 2021 (12,3% thị phần) (theo dữ liệu từ công ty tư vấn Artisan Gateway).

Năm 2021, 26 tựa phim Hollywood được phát hành tại các rạp chiếu Trung Quốc, bao gồm 20 phim chia sẻ doanh thu và 6 phim thu phí cố định. Trong khi đó, năm 2020 là 30 phim (24 phim chia sẻ doanh thu, trong đó sáu phim phát hành lại và sáu phim thu phí cố định) và năm 2019 có 45 phim (32 phim chia sẻ doanh thu và 13 phim thu phí cố định).

Rance Pow, Giám đốc điều hành Artisan Gateway cho biết: “Phim Hollywood hụt mất khoảng 2 tỷ USD doanh thu trong năm 2021. Việc đóng cửa thị trường do đại dịch Covid-19, hậu quả là ngừng phân phối phim trong nước và quốc tế, và tác động của các ngày kỷ niệm lớn là những yếu tố quan trọng dẫn đến hoạt động kém hiệu quả của phim Hollywood và thị trường rạp chiếu Trung Quốc nói chung. Phim nhập khẩu thành công là cần thiết để phòng vé Trung Quốc lấy lại xu hướng tăng trưởng trong thời gian tới".

Theo Screen Daily, tháng 4 từng là tháng phá kỷ lục cho Hollywood ở Trung Quốc với ba phim Hollywood có doanh thu cao nhất: "Avengers: Endgame", thu về 664 triệu USD trong năm 2019; "The Fate Of The Furious" với 417 triệu USD vào năm 2017; và "Furious 7" kiếm được 378 triệu USD vào năm 2015. Năm 2021, "Godzilla vs Kong" có doanh thu 192 triệu USD , trở thành phim Hollywood có doanh thu cao thứ hai tại Trung Quốc trong năm đó.

Thế nhưng, năm 2022 lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Cuối tuần đầu tiên của tháng 4, phim kinh dị khoa học viễn tưởng "Moonfall", phim kinh dị "Escape Room: Tournament Of Champions" và phim hoạt hình "Hotel Transylvania: Transformania" lần lượt giành ba vị trí đầu tại phòng vé Trung Quốc, tuy nhiên doanh thu quá ảm đạm. Tổng doanh thu phòng vé cuối tuần chỉ đạt 12,6 triệu USD. Nguyên nhân dẫn đến mức doanh thu thấp này là do bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát, chỉ có 47% rạp chiếu phim ở Trung Quốc hoạt động.

Tiếp theo là "Sinh vật huyền bí: Bí mật của Dumbledore" ra mắt vào ngày 8/4, kiếm được 9,7 triệu USD vào cuối tuần đầu tiên, "Ambulance" và "The Bad guys" lần lượt được công chiếu vào ngày 22/4 và 29/4.

Hiện tại, mặc dù "Doctor Strange: Đa vũ trụ hỗn loạn" đã thu về hơn 688 triệu USD trên toàn cầu sau 2 tuần công chiếu nhưng vẫn không có lịch phát hành tại Trung Quốc. Nguồn tin của Screen Daily cho biết thêm: “Miễn là không bị cấm, một số tựa Marvel chưa phát hành vẫn có cơ hội được phát hành muộn ở Trung Quốc, có lẽ vào lúc nào các nhà kiểm duyệt Trung Quốc cần chúng để lấp đầy khoảng trống".

Mới đây, trong cuộc họp cổ đông, CEO Disney, Bob Chapek cho rằng mặc dù tình hình có thể phức tạp, nhưng ông tin rằng Disney vẫn hoạt động tốt nếu không có thị trường Trung Quốc.

“Chúng tôi đã có một bề dày thành công và một lượng người hâm mộ hùng hậu cho các thương hiệu và đặc quyền kinh doanh của chúng tôi tại thị trường này. Chúng tôi sẽ tiếp tục gửi phim của mình để phát hành. Và điều đáng chú ý là, tôi nghĩ rằng vào thời điểm chúng tôi đang gặp một số khó khăn trong việc chiếu phim ở Trung Quốc, thì "Doctor Strange" đã làm rất tốt ”, ông trả lời báo chí.

CEO Bob Chapek nói thêm: " Vì vậy, chúng tôi khá tự tin rằng ngay cả khi không có Trung Quốc, nếu chúng tôi tiếp tục gặp khó khăn trong khâu kiểm duyệt thì chúng tôi vẫn sẽ thành công bởi dẫu sao những gì chúng tôi nhận được từ phòng vé Trung Quốc vẫn thấp hơn nhiều so với những gì chúng tôi đạt được trên toàn thế giới”.

Bên cạnh đó, nhiều bom tấn của mùa hè như "Top Gun: Maverick" cũng đang chờ lịch phát hành bên cạnh phim của Marvel và "Lightyear" của Disney Pixar. Trao đổi với Screen International, các nhà phân tích và giám đốc điều hành hãng phim Mỹ nói rằng cạnh tranh lấy ngày phát hành ngày càng trở nên gay gắt hơn khi chất lượng phim Trung Quốc ngày càng phát triển và có tính thương mại hơn.

Các hãng phim cho hay họ phải chuyển phim cho cơ quan chức năng Trung Quốc phê duyệt trước từ 10-12 tuần, tăng so với từ 8-10 tuần, để hoàn tất thủ tục nhập khẩu. Cơ chế kiểm duyệt, trong đó các yếu tố tình dục và bạo lực cũng như nhạy cảm đặc biệt của Trung Quốc đối với những câu chuyện liên quan đến sự sống sau cái chết, vẫn không thay đổi, mặc dù số lượng các khoảng thời gian thường hạn chế nhập khẩu phim Hollywood đã tăng lên. Tất cả điều này có nghĩa là các hãng phim sẽ không đặt một con số doanh thu lớn ở phòng vé Trung Quốc như trước nữa.

Một giám đốc điều hành lưu ý: “Thị trường Trung Quốc khi hiệu quả thì đúng là hiện tượng phi thường. Giờ là một trong những thời điểm khó khăn hơn và chúng tôi lạc quan rằng rồi sẽ có lúc vượt qua được ở thời điểm nào đó".