Tục uống bùa thông minh ngày Tết của người Dao Đỏ Lào Cai

Để chuẩn bị cho lễ uống bùa thông minh ngày Tết, những người đàn ông Dao khỏe mạnh lên rừng kiếm lá cây trúc quân tử, lá cây chít. Việc lựa chọn hái các loại lá này cũng rất quan trọng, đòi hỏi người đàn ông Dao phải quan sát kỹ, khi lặng gió nhưng những chiếc lá này vẫn rung rinh. Bà con quan niệm rằng khi uống loại lá đặc biệt này người đàn ông Dao sẽ thêm nhanh nhẹn, sáng dạ. 

Khi hái lá về họ nhanh chóng đem về rửa sạch rồi đun lấy nước, sau đó thầy cúng hoặc trưởng họ người có uy tín sẽ viết những câu thần chú, những lời chúc may mắn, sung túc cho gia đình trong một năm mới rồi hóa phép vào bát nước. Cả gia đình quây quần bên nhau chờ đến đúng thời gian gà gáy bước sang một năm mới thì những người đàn ông Dao sẽ lần lượt uống bùa thông minh.

Nghi lễ được tổ chức đơn giản nhưng trang nghiêm, thầy cúng hoặc trưởng họ có uy tín sẽ viết những câu thần chú vào lá bùa, rồi tiến hành các nghi thức bắt buộc. Sau đó đem hóa và lấy tượng trưng tàn tro của lá bùa pha vào bát nước để mọi người cùng uống. Với mong muốn sau khi uống bát nước này thì lòng dạ sẽ sáng, thông minh hơn trong việc học tập và làm ăn. Những người tham gia thường là thanh niên trẻ vì họ là thế hệ tương lai, gánh trọng trách lớn với gia đình, dòng họ cũng như cả cộng đồng.  

Ông Lý Phụ Chìu, thôn Tà Chải, xã Tả phìn, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai cho biết, năm nào, chúng tôi cũng tổ chức làm lễ uống bùa thông minh  cho con cháu trong gia đình và dòng họ vào mồng một tết. Đây là một nét đẹp văn hóa  và chúng tôi sẽ lưu giữ đến mãi về sau này.

Người Dao Đỏ rất quan trọng sự học. Vì thế bà con cũng quan niệm, uống bùa thông minh ngày đầu năm sẽ giúp những người đàn ông là thanh niên trai tráng trong gia đình sẽ thông minh hơn, có thể học tốt hơn những điều hay ý đẹp từ sách cổ, có thể viết và niệm thần chú cầu mong những điều tốt lành cho gia đình, bản làng. Biết chữ đồng nghĩa là người thông thái. Chúng tôi lưu giữ tất cả những giá trị văn hóa bằng chữ nôm Dao. Do vậy việc học, luyện chữ rất được coi trọng. Nghi lễ này được duy trì với mong muốn sẽ học đâu được đấy.

Niệm thần chú có ý nghĩa quan trọng trong nghi thức uống bùa thông minh. Trong kho tàng dân gian của người Dao hiện còn lưu giữ được nhiều phép thuật, thần chú. Việc này được chia ra làm nhiều cấp bậc, từ đơn giản đến phức tạp. Ở cấp độ đơn giản thì những câu niệm thần chú được viết ra trong lễ uống bùa thông minh đều mong muốn giúp cho con trẻ an giấc khi tự nhiên hay giật mình, khóc, không ngủ được vào ban đêm. Ngoài ra còn có những câu thần chú được niệm vào mũ, áo của đứa trẻ nhỏ trước khi đi ra khỏi nhà, với niềm tin là không bị tà ma quấy nhiễu, thượng lộ bình an, thuận buồm xuôi gió.

Ông Lý Cuổi Pú, ở thôn Sả Xéng, xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai cho biết thêm: "Những câu thần chú tốt lành mà tôi đã học được thường được sử dụng vào dịp đầu năm hay trong những trường hợp đặc biệt cần thiết. Chúng tôi quan niệm rằng, muốn thần chú luôn được linh nghiệm thì không được làm điều xấu, không làm những điều ảnh hưởng đến người khác. Đặc biệt không được đem những câu thần chú ra trêu đùa với nhau hoặc nhạo báng”.

Trong những ngày Tết, các thành viên trong gia đình đồng bào Dao Đỏ Lào Cai dù có đi đâu xa cũng cố gắng trở về sum họp. Uống bùa thông minh ngày Tết được đồng bào duy trì qua các thế hệ, với niềm mong ước những điều tốt đẹp nhất cho người thân, gia đình, bản làng trong năm mới.