Truyền thông sai lệnh ảnh hưởng đến công tác phòng chống thuốc lá thế hệ mới

Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế, việc tiêu thụ thuốc lá truyền thống đang ghi nhận xu hướng giảm hơn do có những quyết sách quyết liệt phòng chống tác hại thuốc lá. Tuy nhiên, trên thực tế đã bắt đầu diễn ra một cuộc chiến mới với các dòng thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng). 

Đáng chú ý, việc truyền thông sai lệch khiến nhiều người lầm tưởng, các loại thuốc lá thế hệ mới là sản phẩm giảm hại và ít nguy hiểm hơn so với thuốc lá truyền thống.

Tiến sĩ Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết: "Các loại thuốc lá mới là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, thuốc lá hỗn hợp. Với các loại thuốc lá này, người ta truyền thông sai lệch là có thể dùng để cai nghiện được thuốc lá truyền thống, thay thế được thuốc lá truyền thống, giúp cho y tế cộng đồng, sức khỏe cộng đồng hơn thuốc lá truyền thống."

"Trước những thông tin sai lệch như vậy, chúng ta cần phải có các thông tin minh bạch, chính xác và đúng với bản chất khoa học của các sản phẩm thuốc lá này. Các sản phẩm thuốc lá này chỉ làm tăng tỷ lệ hút ở giới trẻ, mức độ nguy hại với sức khỏe của người dân, của người sử dụng thì nó còn hơn cả các thuốc lá truyền thống," Ts. Quang khẳng định.

Lý giải về sự sai lệch này, ông Quang cho biết, một phần nguyên nhân là do mới đây, thông tin Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) có văn bản xác nhận một sản phẩm thuốc lá làm nóng (thuốc lá nung nóng) là sản phẩm giảm phơi nhiễm đã dẫn đến hiểu sai lệch, hiểu lầm. 

"Nhiều người không hiểu bản chất phán quyết của FDA, làm thông tin sai lệch. Nhiều công ty thuốc lá thế hệ mới cố tình làm công chúng hiểu sai lệch phán quyết của FDA. Đây không phải là sản phẩm giảm hại, không phải sản phẩm an toàn hơn, không phải sản phẩm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, không thể thay thế nghiện một cái này bằng nghiện một cách khác"- ông Quang nhấn mạnh.

Theo Ths Đoàn Thu Huyền, Giám đốc quốc gia Việt Nam, Tổ chức chiến dịch vì Trẻ em không thuốc lá (CTFK), chỉ vài giờ sau phán quyết của FDA, một loạt các thông tin được đưa ra không thể hiện rõ được bản chất của quyết định này. 

"Họ coi đây là sản phẩm giảm hại thì rõ ràng đây không phải sản phẩm giảm hại cho sức khỏe. Tôi muốn nói rằng những sự lệch lạc về truyền thông ảnh hưởng rất nhiều vấn đề không chỉ vấn đề chính sách của các nước, ảnh hưởng đến chính những người đang sử dụng hay là những người không sử dụng nhưng đang trong đối tượng tiềm năng," Ths Huyền nói. 

Ths Huyền cho biết thêm, thậm chí, tại Trung Quốc, đã lan truyền thông tin về việc sử dụng nicotine giúp chống lại Covid-19 giúp phòng ngừa các bệnh hô hấp và người hút thuốc lá ít nguy cơ mắc Covid-19 hay quảng cáo hút thuốc lá điện tử giúp phòng chống một số bệnh hô hấp. Đây là những thông tin sai lệch.

Theo Bác sĩ Vũ Văn Thành, Hội Phổi Việt Nam, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gồm: Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều ảnh hưởng đến sức khỏe với các nguy cơ mắc bệnh tim mạch, phổi, ung thư… Đặc biệt trong các sản phẩm thuốc lá điện tử có hàm lượng Nicotin rất cao và là chất gây nghiện, ảnh hưởng đến não bộ, tim mạch, đặc biệt nguy hại với phụ nữ mang thai, chưa kể hàng loạt kim loại như: Chì, bạc, cadmium, thủy nhân, nickel có thể gây ung thư. 

"Quá trình khám và điều trị người bệnh cũng như các công bố của quốc tế chúng tôi nhận thấy hình ảnh X-quang ngực ở người hút thuốc lá điện tử có hình ảnh tổn thương nhu mô phổi ở bệnh nhân. Trong khi đó với sản phẩm thuốc lá nung nóng còn chứa một số chất độc cao hơn thuốc lá điện tử"- bác sĩ Thành nhận định.

Hiện pháp luật Việt Nam chưa cho phép nhập khẩu, quảng cáo hay buôn bán các loại thuốc lá thế hệ mới. Nghĩa là, các hoạt động kinh doanh các sản phẩm này đều là bất hợp pháp.

"Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới mặc dù được quảng cáo hào nhoáng nhưng về bản chất nó có chứa các chất độc hại, các chất gây ung thư. Theo khuyến cáo, Việt Nam cần phải không cho phép nhập khẩu, không cho phép buôn bán sản phẩm này và đồng thời tăng cường thực thi các quy định", Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Chuyên gia về phòng chống tác hại thuốc lá, Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho biết.

Công cuộc phòng chống thuốc lá, đặc biệt là các dòng thuốc lá thế hệ mới là một cuộc chiến cam go, lâu dài. Tuy nhiên, để ngăn chặn sản phẩm nguy hại này, việc truyền thông đúng đắn, bài bản đóng vai trò vô cùng quan trọng, bởi không có mức độ phơi nhiễm thuốc lá nào được cho là an toàn và không có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử hay thuốc lá nung nóng có thể giúp giảm nghiện, thực tế thì mọi sản phẩm thuốc lá đều có hại tới người sử dụng và sức khỏe cộng đồng.

Nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam không nên cấp phép nhập khẩu và lưu hành thuốc lá điện tử bởi đây là là nguy cơ mới cho một hình thức nghiện khác, gây nhiều tốn kém về sức khỏe, tiền bạc...