Tại sao Trung Quốc 'khó xử' vì chính biến Myanmar?

Trung Quốc đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở Myanmar sau khi quân đội nước này tổ chức đảo chính và bắt giữ các nhà lãnh đạo được bầu cử, bao gồm cố vấn nhà nước Aung San Suu Kyi, hôm 1/2.

Các nhà quan sát cho biết những bất ổn ngắn hạn ở Myanmar là có thể dự đoán được và điều này sẽ ảnh hưởng đến tâm lý doanh nghiệp vốn đang chịu ảnh hưởng của đại dịch. Tuy nhiên, Bắc Kinh có thể sẽ chờ đợi tình hình trở nên ổn định hơn chứ chưa có động thái gì.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh quan điểm này. “Chúng tôi đã nhận thấy những gì đang xảy ra ở Myanmar và chúng tôi đang tìm hiểu thêm về tình hình", Phát ngôn viên của Bộ, Uông Văn Bân nói.

“Trung Quốc và Myanmar là hai nước láng giềng thân thiện. Chúng tôi hy vọng rằng tất cả các bên sẽ xử lý đúng đắn những khác biệt của họ theo hiến pháp và khuôn khổ pháp lý để duy trì sự ổn định chính trị và xã hội”.

Cuộc đảo chính quân sự ở Myanmar chống lại chính phủ của bà Suu Kyi vì cáo buộc gian lận trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11, mà đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) của bà đã giành chiến thắng. Quân đội Myanmar ban bố tình trạng khẩn cấp và trao quyền lực cho Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang, Thống tướng Min Aung Hlaing, đồng thời cho biết nước này sẽ tổ chức các cuộc bầu cử mới sau tình trạng khẩn cấp kéo dài một năm.

Một nguồn tin quân sự Trung Quốc nói với tờ South China Morning Post rằng cuộc đảo chính đặt Trung Quốc vào tình thế khó xử vì “điều cốt lõi nằm ở xung đột giữa liên minh chính trị do Suu Kyi lãnh đạo và lực lượng quyền lực do quân đội Myanmar lãnh đạo, cả hai đều có mối quan hệ thân tình với Trung Quốc”.

Nguồn tin giấu tên cho biết: “Hiện tại, Trung Quốc chỉ có thể theo dõi tình hình, nhưng sẽ không làm gì cả”.

Các dự án của Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng bởi cuộc đảo chính, nhưng sự gián đoạn sẽ không đến mức như COVID-19. “Nhiều dự án đã bị chậm lại hoặc đình trệ trong bối cảnh đại dịch", nguồn tin nói thêm.

Vào cuối tháng 1, số ca nhiễm COVID-19 ở Myanmar tăng lên hơn 140.000 người, số người chết vượt quá 3.000 người. Để ngăn chặn đại dịch, chính phủ Myanmar gia hạn việc ngừng các chuyến bay thương mại quốc tế và hạn chế du khách cho đến cuối tháng 2.

Nguồn tin quân sự Trung Quốc cho biết cho đến nay, quân đội Trung Quốc cũng không lo ngại rằng xung đột trong nước của Myanmar gia tăng có thể tràn vào lãnh thổ Trung Quốc và ảnh hưởng đến công dân Trung Quốc.

"Tôi cho rằng một số cuộc biểu tình quy mô nhỏ sẽ diễn ra trong những ngày tới, nhưng nó sẽ không dẫn đến bùng phát xung đột nội bộ giữa chính phủ Myanmar và các phiến quân sắc tộc của họ".

Trung Quốc có hơn 2.100km đường biên giới chung với với phía Bắc của Myanmar, khu vực từ lâu đã gặp rắc rối do giao tranh giữa chính phủ và các nhóm dân tộc thiểu số nổi dậy.

Vào tháng 4/2020, 3 quả bom từ đây bay vào lãnh thổ Trung Quốc và làm hư hại các tòa nhà nhưng không gây thương vong. Tuy nhiên, vào năm 2017, một giáo viên Trung Quốc, Guo Shaowei thiệt mạng ở miền Bắc Myanmar khi đạn pháo do quân chính phủ Myanmar bắn trúng trường học ở thủ phủ hành chính của vùng dân tộc Kokang.

Trung Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ hai tại Myanmar, sau Singapore. Trong chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng 1/2020, hai bên ký 33 biên bản ghi nhớ, thỏa thuận, thư trao đổi và biên bản ngoại giao, 13 trong số đó liên quan đến cơ sở hạ tầng - đáng chú ý nhất là Đặc khu kinh tế Kyaukpyu dọc theo bờ biển Vịnh Bengal.

Nước này cũng là điểm dừng chân đầu tiên của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị trong chuyến công du châu Á vào tháng 1/2021, khi Trung Quốc tiến hành cuộc "tấn công quyến rũ" trong khu vực trước lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Zhu Yongbiao, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Lan Châu, cho biết cuộc đảo chính sẽ không ảnh hưởng nhiều đến miền Bắc Myanmar trừ khi tình trạng hỗn loạn vẫn tiếp diễn.

“Cuộc đảo chính hôm thứ Hai là kết quả của những vấn đề sâu xa và lâu dài, đồng thời nó cũng phản ánh những vấn đề trong quản trị đất nước. Nếu nó gây ra tình trạng hỗn loạn kéo dài cho nước này, tình hình của các bang phía Bắc có thể bị ảnh hưởng, mặc dù ngay bây giờ khả năng đó là không lớn”, ông nói.

Ông Zhu cũng cho biết các dự án đầu tư của Trung Quốc sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều vì chúng đã từng trải qua một lần chuyển giao quyền lực ở nước này và vì Bắc Kinh duy trì mối quan hệ tốt đẹp với cả chính phủ Myanmar và quân đội.