Phía sau một sứ mệnh

Mùa giải Nobel năm nay, giải thưởng Nobel Hòa bình được xem là bất ngờ lớn nhất khi trái ngược với những đồn đoán, hạng mục vẫn được xem là danh giá và uy tín bậc nhất này, không phải được trao cho một cá nhân nào mà về tay một tổ chức rất đỗi quen thuộc: Chương trình Lương thực thế giới (WFP) của Liên hợp quốc (LHQ). Nhưng với những ai thấu hiểu về những gì WFP đã, đang làm cho nhân loại, sự tưởng thưởng ấy là xứng đáng và kịp thời trong bối cảnh nhân loại đang rất cần sự vào cuộc của những tổ chức như WFP.

 Từ lời đề nghị của Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower 

Trong lịch sử nước Mỹ, Dwight D. Eisenhower (1890-1969) đã ghi danh mình vào lịch sử nước Mỹ như một trong những vị Tổng thống tài ba và được ngưỡng mộ nhất. Không chỉ là danh tướng trong Thế chiến II, trong hai nhiệm kỳ làm tổng thống, Eisenhower đạt ghi đậm dấu ấn trong lòng cử tri Mỹ khi tạo ra nhiều chính sách đáng ghi nhận trong phát triển kinh tế, cải cách an sinh xã hội, tăng lương tối thiểu, thành lập Bộ Y tế, Giáo dục và Phúc lợi của Mỹ. Còn trên địa hạt đối ngoại, cái tên Eisenhower cũng được nhớ đến nhiều, trong đó có đề nghị thành lập một chương trình thử nghiệm cung cấp viện trợ lương thực thông qua Liên Hiệp Quốc.

Từ đề nghị ấy, năm 1962, WFP ra đời. 1.500 tấn lúa mì, 270 tấn đường và 27 tấn chè được gửi tới cho người dân miền bắc Iran bị thiệt hại nặng nề bởi trận động đất năm 1962 là động thái ý nghĩa đầu tiên mà WFP đã làm được. Một năm sau đó, WFP khởi động chương trình phát triển đầu tiên để hỗ trợ người Nubia tại Wadi Haifa (Sudan) và dự án bữa ăn học đường ở Togo. Hai dự án ý nghĩa liên tiếp trong hai năm đã là nguyên cớ khiến Liên Hiệp Quốc đi tới quyết định WFP trở thành một chương trình chính thức của tổ chức này.

Sứ mệnh chính yếu mà Liên Hiệp Quốc giao phó cho WFP là hỗ trợ khẩn cấp, hỗ trợ phục hồi và phát triển cho người dân ở các quốc gia bị ảnh hưởng (trong đó quan trọng nhất là bị suy dinh dưỡng) bởi xung đột, thiên tai. Kinh phí để WFP hoạt động được tài trợ hoàn toàn bởi các khoản đóng góp tự nguyện, trong số chủ yếu là nguồn hỗ trợ của các chính phủ trên toàn cầu. WFP có hơn 17.000 nhân viên, trụ sở chính tại Rome (Italy) và hơn 80 văn phòng quốc gia trên thế giới. Khoảng 90% nhân viên của WFP làm việc tại các quốc gia nơi tổ chức này cung cấp hỗ trợ. 2/3 hoạt động của WFP được tiến hành trong các khu vực có xung đột.

Hai cơ quan khác của Liên Hiệp Quốc có trụ sở tại Rome là Tổ chức Lương thực và nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) và Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp (IFAD) được giao nhiệm vụ hợp tác cùng WFP hoàn thành tốt nhất sứ mệnh của mình.

Năm 2020 đánh dấu tuổi 58 của WFP. Gần 6 thập kỷ qua là chừng ấy thời gian WFP tận tâm tận lực cho sứ mệnh mà mình được trao gửi. Theo báo cáo đầy tự hào của WFP, WFP cung cấp hỗ trợ lương thực cho trung bình 91,4 triệu người ở 83 quốc gia mỗi năm. Năm 2019, phạm vi tiếp cận của tổ chức này đã tăng lên 97 triệu người ở 88 quốc gia. WFP cho biết ngày nào họ cũng có 5.600 xe tải, 30 tàu và gần 100 máy bay đang trên đường di chuyển và phân phối hơn 15 tỷ khẩu phần lương thực.

Ngoài viện trợ lương thực khẩn cấp, WFP tập trung vào cứu trợ và phục hồi, viện trợ phát triển và các hoạt động đặc biệt, chẳng hạn như làm cho hệ thống lương thực linh hoạt hơn trước biến đổi khí hậu và bất ổn chính trị.

Khoảnh khắc đáng tự hào

Với giới bình luận, giải thưởng Nobel Hòa bình 2020 dành cho “những người cứu tế” WFP là một bất ngờ lớn. Bởi trước đó, có những tổ chức, cá nhân có uy tín, tích cực hoạt động, đóng góp hiệu quả cho hòa bình thế giới như Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Phong trào Black Lives Matter chống phân biệt chủng tộc và hành động bạo lực của cảnh sát Mỹ, Ủy ban bảo vệ các nhà báo (CPJ), Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern, nhà hoạt động môi trường người Thụy Điển Greta Thunberg, Tổng thống Mỹ Donald Trump… được xem là những ứng viên nặng ký.

Thế nên, không khó hiểu vì sao, khi đón nhận thông báo từ Ủy ban Nobel, Giám đốc WFP, ông David Beasley, đã chia sẻ rằng ông đã không thốt ra được lời nào, rằng: “Tôi quá sốc và bất ngờ”.

Tuy nhiên, nói như phát ngôn viên WFP Tomson Phiri nói, giải Nobel Hòa bình là vinh dự và là “một khoảnh khắc đáng tự hào” đối với một tổ chức của LHQ đã, đang “nỗ lực chống lại nạn đói; có những cống hiến cho hòa bình ở những khu vực tranh chấp và hành động để ngăn chặn việc sử dụng nạn đói như vũ khí của chiến tranh và xung đột”. Phần thưởng ấy, nói như những lãnh đạo của WFP, không phải dành cho riêng ai mà dành cho tất cả những ai đang đau đáu với nỗi đau của nhân loại. Đó có thể là các chính phủ, các tổ chức, các đối tác khu vực tư nhân của WFP, cũng có thể là những nhân viên của WFP - những người đang ở nơi khó khăn, phức tạp nhất trên thế giới, nơi có chiến tranh, xung đột, khí hậu khắc nghiệt nhất, nguy hiểm nhất.

Và sứ mệnh nặng nề phía trước

Sự vinh danh hôm nay, như nhận định của báo giới, dành cho “những người cứu tế” WFP là rất kịp thời và xứng đáng, nhưng cũng là dịp để nhân loại nhìn nhận lại sự cần thiết, sứ mệnh ngày càng nặng nề của những tổ chức đầy tinh thần thiện nguyện, nhân văn như WFP cũng như trách nhiệm của các chính phủ trong việc bảo đảm cho sự hoạt động của WFP.

Nói là sứ mệnh ngày càng đón đợi WFP bởi hệ lụy tiêu cực mà đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 gây ra cho nhân loại là rất đáng quan ngại, trong đó có nạn đói. Xung đột vũ trang tiếp tục tàn phá toàn cầu, và khiến hàng triệu người rơi vào cảnh đói nghèo. WFP cũng lưu ý số người rơi vào tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng trên thế giới đã tăng gần 70% trong vòng bốn năm qua. Mọi sự càng ở thể chông chênh khi vaccine trị virus Corona đến tận thời điểm này vẫn dừng ở “thể chờ”. Và trong bối cảnh ấy, rõ ràng, như chính lời người đại diện của WFP: “Cho tới ngày chúng ta có được vaccine y tế, lương thực chính là loại vaccine tốt nhất chống lại sự hỗn loạn”.

Nhưng dù thế, trong gian khó, “WFP sẽ tiếp tục nỗ lực hết mình” bởi “thế giới đang cần WFP hơn bao giờ hết”. Những nỗ lực đa phương về hỗ trợ nhân đạo sẽ luôn tồn tại và chỉ kết thúc đến khi nào thế giới thực sự hòa bình, không còn xung đột và thiên tai. Và để WFP hoàn thành sứ mệnh của mình, như thông điệp của Ủy ban Nobel Na Uy, “cộng đồng quốc tế không cắt giảm đóng góp tài chính cho WFP. Đây là nghĩa vụ của các nước trên thế giới để đảm bảo mọi người không chết đói”.

Rõ ràng, hạnh phúc chẳng thể nào có được nếu không có sự chung tay. Hành trình hoàn thành sứ mệnh của WFP là minh chứng.