Nhật báo Phố Wall: Mỹ thất bại ở Afghanistan vì cuộc chiến mang nặng tính kinh doanh

Ngày 15/8/2021, lực lượng Taliban nắm kiểm soát thủ đô Kabul, chính thức trở lại nắm quyền tại Afghanistan. Sự kiện được coi là dấu chấm hết cho cuộc chiến kéo dài 20 năm do Mỹ phát động tại quốc gia Nam Á này. Đất nước Afghanistan chính thức quay trở lại tình trạng giống như trước năm 2001. Đây được coi là một thất bại của Mỹ sau khi đã đổ hàng nghìn tỷ USD vào cuộc chiến này.

Tờ Nhật báo Phố Wall mới đây đăng tải một báo cáo cho rằng việc huy động quá nhiều các nhà thầu tư nhân tham gia đảm nhận nhiều khâu trong cuộc chiến này, khiến bản chất của chiến tranh đã thay đổi, góp phần dẫn tới thất bại. Theo tờ báo này, với chủ trương thuê ngoài các dịch vụ quân sự, Bộ Quốc phòng Mỹ đã chi khoảng 14.000 tỷ USD cho cuộc chiến tranh tại Afghanistan và Iraq kể từ sau loạt vụ khủng bố ngày 11/9.

Tuy nhiên, số tiền này lại tập trung làm giàu cho các nhà thầu trung gian hơn là giải quyết các nhiệm vụ trên chiến trường. Bài viết trên Nhật báo Phố Wall cho biết: “Một doanh nhân tại California có một quán bar tại Kyrgyzstan đảm nhận việc cung cấp nhiên liệu cho quân đội Mỹ và thu về hàng tỷ USD lợi nhuận. Một phiên dịch trẻ tuổi người Afghanistan nhờ có hợp đồng cung cấp ga trải giường cho quân đội Mỹ mà đã có đủ vốn để lập ra một đế chế kinh doanh gồm một đài truyền hình và một hãng hàng không”.

Đây hoàn toàn là điều có thật và đều được lưu trữ trong các hồ sơ công khai. Một ví dụ khác là việc hai lính Vệ binh Quốc gia Mỹ từ bang Ohio khởi nghiệp kinh doanh với hợp đồng cung cấp các phiên dịch người Afghanistan cho quân đội Mỹ. Họ sau này trở thành một trong những nhà thầu hàng đầu của quân đội Mỹ và thu lợi tới 4 tỷ USD từ các hợp đồng liên bang. Các báo cáo còn cho thấy nhiều ví dụ khác về dấu hiện tham ô từ các hợp đồng thuê ngoài của quân đội Mỹ. Theo một báo cáo, bộ Quốc phòng Mỹ đã chi 6 triệu USD cho một dự án nhập dê từ Italia nhằm cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp dệt lụa ở Afghanistan. Nhưng dự án này ‘chưa từng đạt tới quy mô đó’.

Các nhà phân tích chính trị đều đi đến nhận định rằng việc Mỹ thất bại ở Afghanistan là bởi cuộc chiến đã trở thành một thương vụ kinh doanh. Thậm chí tới cả tiền lương của lực lượng an ninh Afghanistan cũng bị biển thủ. Tuy nhiên, các quan chức quốc phòng Mỹ vẫn lên tiếng bảo vệ việc thuê nhà thầu bên ngoài trong các cuộc chiến.

Nhật báo Phố Wall dẫn lời Christopher Miller, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ dưới thời chính quyền Donald Trump nói: “Khi phải chiến đấu với một đội quân tình nguyện có quy mô nhỏ hơn so các cuộc xung đột trước đây và không hề có tiền lệ, bạn phải chuyển nhiều nhiệm vụ cung ứng ra bên ngoài cho các nhà thầu để thực hiện các hoạt động của mình”. Còn người phát ngôn Lầu Năm góc Rob Lodewick cho rằng: “Sự hỗ trợ tận tình của hàng nghìn nhà thầu cho các sứ mệnh quân sự của Mỹ ở Afghanistan đóng góp vai trò quan trọng, bao gồm giải phóng các lực lượng chính quy để tập trung vào hoạt động chiến đấu quan trọng”.

Trong khi đó, chính quyền Afghanistan do Taliban điều hành cũng đã có phản ứng đầu tiên trước các thông tin này. Taliban cho rằng bất chấp việc Mỹ đã đổ rất nhiều tiền vào Afghanistan, đất nước này vẫn chẳng hề được tái thiết. Inamullah Samangani, phó phát ngôn của chính phủ do Taliban thành lập tuyên bố, “Rất nhiều tiền đã được bơm vào Afghanistan nhưng chúng không được sử dụng cho việc phát triển. Chính phủ cũ quá yếu kém”.

Trong một cuộc khảo sát, Tổng Thanh tra Đặc biệt về Tái thiết Afghanistan của Mỹ cho rằng chỉ 15% trong tổng số 7,8 tỷ USD được chi cho các dự án phát triển. Còn Nhật báo Phố Wall cho biết "1/3 tới một nửa" trong số 14 nghìn tỷ USD chi phí cho cuộc chiến Afghanistan và Iraq "đã vào túi các nhà thầu".