Nguy cơ biến chủng SARS-CoV-2 xâm nhập Việt Nam từ người vượt biên

Mới đây, Bộ Y tế công bố người Việt Nam đầu tiên nhiễm biến thể mới của virus SARS-CoV-2. Đó là một phụ nữ 45 tuổi, trở về trên chuyến bay từ Anh, đang điều trị Covid-19 tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi tỉnh Trà Vinh.

Nhiều người đặt vấn đề nên hay không việc ngưng khai thác các chuyến bay từ Anh. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định điều này chưa phải là tất cả. Nguy cơ lớn hơn khiến biến chủng này lây lan trong cộng đồng là nhóm nhập cảnh trái phép.

Nguy cơ cao từ người nhập cảnh trái phép

Thời gian gần đây, Bộ Y tế ghi nhận một số trường hợp mắc Covid-19 sau khi trở về từ Myanmar, sang Campuchia đến Việt Nam qua đường mòn, lối mở. Trong đó, ca bệnh chỉ điểm là bệnh nhân 1440 (ngụ Vĩnh Long). Từ bệnh nhân này, ngành y tế phát hiện thêm 3 trường hợp khác dương tính với virus SARS-CoV-2 tại TP.HCM, Đồng Tháp.

Đến nay, lực lượng chức năng tại các tỉnh phía Nam liên tục phát hiện và cách ly nhiều đối tượng nhập cảnh trái phép không khai báo y tế.

Trao đổi với PV, Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng Sự kiện y tế công cộng, cho biết việc ghi nhận người mắc Covid-19 do biến chủng mới của virus SARS-CoV-2 không đáng lo ngại bởi bệnh nhân được cách ly tốt ngay sau khi nhập cảnh.

Theo PGS Phu, biến chủng mới của virus SARS-CoV-2 được ghi nhận có tốc độ và khả năng lây lan rất nhanh, nhất là khi nó xuất hiện trong cộng đồng.

Tuy nhiên, khi các ca nhập cảnh chính ngạch được cách ly tập trung ngay, mối nguy hiện tại của Việt Nam là nhập cảnh trái phép. Nếu không được cách ly, khả năng những người này làm dịch lây lan trong cộng đồng rất cao, đặc biệt khi họ nhiễm bệnh bởi biến chủng của SARS-CoV-2 mà không được phát hiện.

“Khi đối tượng nhập cảnh trái phép mang biến chủng, khả năng lây nhiễm cho người khác tăng gấp nhiều lần so với việc mang chủng virus thông thường. Một trường hợp lây cho một số người. Một số người này lại tiếp tục lây lan cho nhiều người khác, khi đó, sẽ có rất nhiều người trong cộng đồng cùng nhiễm bệnh. Lúc này, ngành y tế sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong công tác kiểm soát”, cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng Sự kiện y tế công cộng phân tích.

Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Huy Nga, Trưởng khoa Y tế Công cộng và Điều dưỡng, Đại học Quang Trung, cho biết điều chúng ta lo lắng nhất là chủng virus biến thể ở nước ngoài đang có sự lây lan rất nhanh.

Trong khi đó, Việt Nam đang vào những ngày cuối năm, thời tiết trở lạnh thuận lợi cho các bệnh hô hấp và virus bùng phát.

“Nếu những người nhập cảnh trái phép nhiễm biến chủng mới của virus và xâm nhập trong cộng đồng mà chúng ta không phát hiện được, tình hình sẽ rất nghiêm trọng”, ông Nga nhấn mạnh.

Việt Nam cần “đóng cửa” với Anh?

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM, cho biết theo thông tin từ các nghiên cứu khoa học, biến thể mới của virus SARS-CoV-2 có tốc độ lây lan nhanh hơn so với chủng trước đây. Do đó, nếu người nhiễm bệnh không được phát hiện và cách ly kịp thời, nguy cơ lây lan trong cộng đồng rất nhanh.

Dù vậy, hiện tại, các nghiên cứu ghi nhận biến thể mới tăng khả lây nhiễm, độc lực, trong khi tỷ lệ ca bệnh nặng, tử vong do biến thể này chưa thấy tăng. Tuy nhiên, chuyên gia này cho biết trong tình huống rất nhiều người cùng nhiễm biến thể mới, số ca nặng sẽ tăng lên, từ đó nguy cơ tử vong cao hơn.

Đặc biệt, tiến sĩ Châu nhấn mạnh biến chủng mới được phát hiện của virus SARS-CoV-2 khởi nguồn từ Anh đã lây lan khắp thế giới. Hiện tại, một số quốc gia Đông Nam Á như Singapore, Thái Lan…, đã ghi nhận biến thể này. Việt Nam đã ghi nhận trường hợp đầu tiên là bệnh nhân trở về từ Anh.

“Việc cấm khai thác các chuyến bay từ Anh là chưa đủ, bởi biến thể này có thể đến từ các quốc gia khác. Do vậy, vấn đề cốt yếu trong việc kiểm soát biến chủng này là cách ly nghiêm ngặt, theo dõi sát các trường hợp nhập cảnh từ nước ngoài”, tiến sĩ Châu nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM cũng cảnh báo các trường hợp nhập cảnh lậu cũng là mối nguy cơ rất lớn khiến biến thể mới này xâm nhập và bùng phát dịch tại Việt Nam.

Phương pháp phòng tránh không thay đổi

Covid-19 đang bùng nổ trên khắp thế giới, ngay cả khi không có những đột biến mới này. Các nhà khoa học đang cố gắng lý giải biến thể mới này của virus SARS-CoV-2 có ý nghĩa và tác động thế nào tới đại dịch.

“Phần lớn biến thể mới này không liên quan sức khỏe con người. Nhưng trong một số trường hợp hiếm hoi, đột biến có thể tạo lợi thế cho virus, như cho phép chúng lây nhiễm sang các tế bào dễ dàng hơn hoặc lây lan giữa mọi người nhanh hơn. Những chủng đột biến này sau đó có thể trở thành ưu thế trong một quần thể, tương tự điều đang xảy ra với nước Anh”, nhà dịch tễ học phân tử Emma Hodcroft , người làm việc trong một dự án có tên Nextstrain (dự án theo dõi sự tiến hóa của mầm bệnh) cho biết.

Những nghiên cứu ban đầu cho thấy thời gian ủ bệnh ở người nhiễm biến thể mới của virus SARS-CoV-2 ngắn hơn, khởi phát sớm hơn, khả năng bám dính bề mặt lớn hơn... nhưng chưa có dấu hiệu về biến thể mới tồn tại lâu hơn, gây triệu chứng bệnh nặng hơn.

Angela Rasmussen, chuyên gia virus tại Trung tâm Khoa học và An ninh Y tế Toàn cầu, Đại học Georgetown (Mỹ), nói: “Nếu virus không tái tạo, nó không thể đột biến. Và nếu nó không thể đột biến, các biến thể mới không thể xuất hiện”.

Các chuyên gia nhấn mạnh việc chiến đấu với biến thể mới tương tự đối với bất kỳ biến thể nào của SARS-CoV-2. Đó là đeo khẩu trang, không tập trung đông người, rửa tay sát khuẩn thường xuyên, tuân thủ quy định của ngành y tế.