Ngày càng khó để tin rằng 'Facebook về cơ bản là một điều tốt đẹp cho xã hội'

Trong khi đó, Facebook lại luôn tự bảo vệ mình bằng cách khăng khăng cho rằng mạng xã hội này về cơ bản mang lại điều tốt đẹp cho xã hội bởi cách mà nó gắn kết mọi người lại với nhau.

Tuy nhiên, một loạt báo cáo với tên gọi “Hồ sơ Facebook” được Tạp chí Phố Wall công bố mới đây đã cung cấp bằng chứng cho thấy, Facebook từ lâu đã tiến hành nghiên cứu và biết rằng những sản phẩm của họ gây ra các tác hại có thể đo lường được trong thế giới thực - bao gồm đối với sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên – nhưng sau đó lại “bóp nghẹt” nghiên cứu này, đồng thời phủ nhận và hạ thấp những tác hại đối với công chúng. Những tiết lộ này có thể là một bước ngoặt dành cho Facebook, và càng củng cố thêm thực tế rằng ngày càng có nhiều nhà lập pháp và cơ quan quản lý muốn “giải tán” Facebook hoặc nghiêm khắc hạn chế quyền lực của công ty này với tư cách là một “gã khổng lồ” mạng xã hội.

Có thể nói, báo cáo của Tạp chí Phố Wall đã khiến Facebook phải gánh chịu hậu quả. Một ủy ban Thượng viện lưỡng đảng đang điều tra tác động của Instagram (thuộc sở hữu của Facebook) đối với thanh thiếu niên, trong khi một nhóm các nhà lập pháp do Thượng nghị sĩ Ed Markey đứng đầu đang lên tiếng kêu gọi Facebook dừng tất cả những phát triển liên quan đến phiên bản Instagram cho trẻ em dưới 13 tuổi, mà công ty này đã lên kế hoạch xây dựng - theo như tiết lộ của trang tin BuzzFeed hồi tháng 3.

“Chúng tôi đang liên lạc với một người tố giác Facebook và sẽ sử dụng mọi nguồn lực có thể để điều tra những gì Facebook đã biết và họ biết điều đó khi nào - bao gồm cả việc tìm kiếm thêm tài liệu cũng như theo đuổi lời khai nhân chứng”, một tuyên bố chung được các Thượng nghị sĩ Richard Blumenthal và Marsha Blackburn đưa ra hôm thứ 3 (14/9) cho hay. Cũng theo tuyên bố chung này, “báo cáo bom tấn của Tạp chí Phố Wall có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.”

Hiện vẫn chưa rõ những nỗ lực này sẽ tác động thế nào đến các quyết định chính sách và lợi nhuận ròng của Facebook. Các cuộc điều tra vẫn đang ở giai đoạn đầu, và còn quá sớm để biết được liệu chúng có trực tiếp dẫn đến việc ban hành bất kỳ đạo luật mới hoặc quy định nào khác hay không.

Mới đây, trong một bài đăng trên blog của công ty, người đứng đầu chính sách công chúng của Instagram phản pháo rằng, báo cáo của Tạp chí Phố Wall “chỉ tập trung vào một số phát hiện hạn chế và đẩy chúng theo chiều hướng tiêu cực”, đồng thời nhấn mạnh, việc Instagram thực hiện nghiên cứu nội bộ về vấn đề này cho thấy “cam kết của công ty trong nỗ lực tìm hiểu những vấn đề khó khăn và phức tạp mà mà giới trẻ có thể đối mặt.”

Theo chuyên mục Recode của trang tin Vox, về lâu dài, hậu quả mà Facebook phải gánh chịu dù khó có thể đo lường được ngay lập tức, nhưng có lẽ sẽ còn nặng nề hơn. Những phát hiện gần đây về “gã khổng lồ” mạng xã hội của Mỹ đã làm tổn hại thêm niềm tin vốn ít ỏi mà nó đã tạo dựng với các chính trị gia - những người từ lâu đã yêu cầu Facebook cung cấp thông tin cụ thể về tác dụng của nền tảng này đối với sức khỏe tâm thần. Công ty này đã từ chối cung cấp, mặc dù trong nhiều trường hợp, họ đã có tất cả các câu trả lời.

Dẫn chứng cho nhận định này, Recode đã đề cập tới nội dung chất vấn và trả lời chất vấn giữa Hạ nghị sĩ Cathy McMorris Rodgers và CEO Facebook Mark Zuckerberg trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ hồi tháng 3 vừa qua. Trước câu hỏi của Hạ nghị sĩ Rodgers liên quan đến tác hại của việc dành quá nhiều thời gian trước màn hình, tiêu thụ thông tin một cách thụ động đối với sức khỏe tâm thần trẻ em, ông chủ Facebook đã không trả lời vào đúng trọng tâm. Thay vào đó, ông Zuckerberg nhấn mạnh: “Nhìn chung, nghiên cứu của chúng tôi nhận ra rằng, việc sử dụng các ứng dụng xã hội để kết nối với những người khác có thể mang lại những lợi ích tích cực về sức khỏe tâm thần cũng như những lợi ích về sự hài lòng thông qua việc giúp mọi người cảm thấy được kết nối hơn và bớt cô đơn hơn.”

Recode cho biết thêm, CEO Facebook không hề đề cập đến bất kỳ tác động tiêu cực nào mà nhóm nghiên cứu của ông đã phát hiện về Instagram trong 3 năm qua, bao gồm cả trong nghiên cứu riêng của Facebook về người dùng tuổi teen - 32% cô gái tuổi teen nói rằng khi họ cảm thấy tồi tệ về cơ thể của mình, Instagram thậm chí còn khiến họ cảm thấy tồi tệ hơn.

Theo Bloomberg, khi Hạ nghị sĩ Rodgers và các nghị sĩ Đảng Cộng hòa khác theo dõi Facebook và thắc mắc về nghiên cứu nội bộ của Facebook liên quan đến tác động mà các sản phẩm của công ty gây ra đối với sức khỏe tâm thần, Facebook đã không chia sẻ kết quả nghiên cứu về Instagram. Ngoài ra, “gã khổng lồ” mạng xã hội cũng không chia sẻ chúng với Thượng nghị sĩ Ed Markey khi văn phòng của ông yêu cầu Facebook cung cấp các nghiên cứu nội bộ về vấn đề này hồi tháng 4 - Recode dẫn những bức thư gửi từ văn phòng này cho hay.

Chia sẻ với Recode, ông Jim Steyer, CEO và nhà sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Common Sense Media chuyên về thúc đẩy công nghệ và truyền thông an toàn cho trẻ em và các gia đình, nhận xét “đây là một vấn đề sâu sắc đối với trẻ em và thanh thiếu niên.” “Thực tế là Facebook đã biết về nghiên cứu đó, đã thực hiện nghiên cứu rồi lại che giấu nó. Điều này hoàn toàn bất thường,” ông Steyer nói.

Báo cáo của Tạp chí Phố Wall còn tiết lộ rằng, Facebook có 1 chương trình VIP cho phép những người nổi tiếng và các chính trị gia phá vỡ các quy tắc của mạng xã hội này. Một phát hiện khác là năm 2018, Facebook đã điều chỉnh thuật toán của mình theo hướng khuyến khích mọi người chia sẻ những nội dung dễ gây tức giận hơn. Trong mỗi trường hợp, các nhân viên của Facebook đều tìm thấy những bằng chứng có hệ thống về các vấn đề nghiêm trọng, nhưng khi họ cảnh báo các giám đốc điều hành - bao gồm cả ông Zuckerberg - về những vấn đề này, chúng hầu như đều bị phớt lờ.

Trong nhiều năm, tuyến phòng thủ chính của Facebook trước những lời chỉ trích về bất kỳ tác động tiêu cực nào mà sản phẩm của họ có thể gây ra là: cũng giống các đột phá công nghệ khác, mạng xã hội có thể gây ra một số tác hại, nhưng suy cho cùng những điều tốt mà nó mang lại vượt trội so với điều xấu.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn qua podcast Recode Media, người đứng đầu Instagram Adam Mosseri đã chỉ ra cách mà mạng xã hội giúp đỡ các phong trào công bằng xã hội như ‘Black Lives Matter’ và ‘Me Too’, và ông này đã so sánh sự ra đời của Facebook với việc phát minh ra ô tô.

“Ô tô cũng có tác động tích cực và tiêu cực. Chúng ta hiểu điều đó. Chúng ta đều biết rằng nhiều người chết vì tai nạn ô tô hơn là khi không có ô tô,” ông Mosseri nói. “Nhưng nhìn chung, ô tô tạo ra nhiều giá trị cho thế giới hơn là những gì chúng đã phá hủy. Và tôi nghĩ mạng xã hội cũng tương tự như vậy.”

Không thể phủ nhận rằng, mạng xã hội có thể tạo điều kiện cho sự thay đổi xã hội. Nó cũng có thể là một cách hữu ích để mọi người giữ liên lạc với bạn bè và gia đình của họ - và thực sự, đúng như ông chủ Facebook Zuckerberg đã nói trước Quốc hội Mỹ, mạng xã hội có thể giúp mọi người cảm thấy bớt cô đơn hơn.

Tuy nhiên, xét về một số khía cạnh, câu hỏi đặt ra là liệu công chúng có chấp nhận lý do đó như một cái cớ để công ty này có thể tự do thử nghiệm trên hạnh phúc chung của toàn xã hội, đo lường tác hại của mạng xã hội và che giấu những gì họ phát hiện với công chúng, khi mà họ tiếp tục thu về khoản lợi nhuận kỷ lục gần 30 tỷ USD hàng quý?