Lý do giá xăng ở Mỹ tăng cao kỷ lục trong thời gian dài

Có nhiều yếu tố đang đẩy giá xăng lên cao ở Mỹ với mức kỷ lục 4,87 USD/gallon trong ngày 06/06, tăng 25 cent chỉ trong vòng 1 tuần. Giá xăng trên thực tế đã được ước tính vượt ngưỡng 4 USD/gallon lần đầu tiên kể từ năm 2008 kể cả khi không có cuộc khủng hoảng ở Đông Âu hoặc các lệnh trừng phạt kinh tế được áp đặt đối với Nga.

Tuy nhiên, theo ông Tom Kloza, người đứng đầu đơn vị phân tính năng lượng của OPIS, cơ quan chuyên giám sát giá xăng toàn cầu, giá xăng trung bình trên cả nước ở Mỹ dự kiến sẽ lên tới 5 USD/gallon trong vòng hai tuần tới.

Giá xăng ở Mỹ hồi tháng 3 đã lần đầu phá kỷ lục 4,11 USD/gallon kể từ năm 2008. Tuy nhiên, đó đã là câu chuyện của quá khứ khi mức giá trung bình trên cả nước đã tăng liên tục trong vòng 1 tháng qua, lập 27 kỷ lục trong vòng 28 ngày. 1/5 số trạm xăng trên cả nước hiện đang bán ở mức hơn 5 USD/gallon đối với xăng loại phổ thông và một nửa số cây xăng đang niêm yết giá 4,75 USD/gallon cho cùng loại xăng.

Hiện nay có 10 bang và thủ đô Washington có giá xăng trung bình ở mức 5 USD hoặc thậm chí cao hơn cho mỗi gallon. Các bang này bao gồm Alaska, Arizona, California, Hawaii, Indiana, Michigan, Illinois, Nevada, Oregon, và Washington.

Theo ông Tom Kloza, có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, ngoài việc xuất khẩu dầu của Nga bị gián đoạn và việc đưa ra dự báo giá xăng sẽ tăng tới đâu là không hề dễ dàng. Ông Kloza cho biết, khi năm học kết thúc và các hoạt động đi lại gia tăng trong mùa Hè, nhu cầu và giá xăng cũng sẽ tăng theo. Ông Kloza thậm chí còn cho rằng giá xăng trung bình có thể lên tới mức 6 USD/gallon.

Những nguyên nhân chính dẫn tới giá xăng tăng cao ở Mỹ bao gồm:

Cuộc khủng hoảng Ukraine

Nga là một trong những nước xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới. Trong tháng 12/2021, Nga đã bán gần 8 triệu thùng dầu và các sản phẩm từ dầu khác ra thị trường toàn cầu, 5 triệu thùng trong số đó là dầu thô. Rất ít trong số đó được xuất sang Mỹ. Trong năm 2021, châu Âu nhập khẩu 60% số dầu Nga xuất khẩu và tỷ lệ của Trung Quốc là 20%. Tuy nhiên, giá dầu được định dựa trên thị trường hàng hóa toàn cầu, do đó, việc mất nguồn cung từ Nga ảnh hưởng tới giá cả toàn cầu, không cần biết tới dầu được sử dụng ở đâu.

Những quan ngại về thị trường toàn cầu bị gián đoạn đã khiến các nước phương Tây ban đầu miễn cho dầu và khí tự nhiên của Nga khỏi các lệnh trừng phạt vốn được áp đặt nhằm phản đối cuộc chiến ở Ukraine. Tuy nhiên, tháng 3 vừa qua, Mỹ đã công bố lệnh cấm chính thức toàn bộ các hoạt động nhập khẩu năng lượng Nga. Tuần trước, EU cũng công bố lệnh cấm nhập khẩu dầu của Nga bằng tàu biển, tương đương khoảng 2/3 số lượng dầu các quốc gia châu Âu nhập khẩu từ Nga. Dầu của Nga đang dần dần bị đưa ra khỏi thị trường toàn cầu.

Trung Quốc chấm dứt các biện pháp phong tỏa Covid-19

Một yếu tố phần nào đó kiểm soát giá dầu đó là sự gia tăng các ca mắc Covid-19 và các biện pháp phong tỏa chặt chẽ trên hầu hết cả nước. Điều đó đã khiến nhu cầu sử dụng dầu giảm đáng kể. Tuy nhiên, trong bối cảnh làn sóng Covid-19 bắt đầu giảm, các biện pháp phong tỏa đang được gỡ bỏ ở các thành phố lớn như Thượng Hải. Nhu cầu cao hơn mà nguồn cung không tăng sẽ khiến giá cả tăng cao.

Ít dầu và khí từ các nguồn khác

Giá dầu giảm khi các lệnh ở nhà liên quan tới đại dịch trên toàn thế giới đã khiến nhu cầu giảm mạnh vào mùa Xuân năm 2020 và khi đó giá dầu thô thậm chí còn được giao dịch ở giá âm trong một khoảng thời gian ngắn. Để ứng phó với tình trạng này, OPEC và các nước đồng minh bao gồm Nga đã nhất trí giảm sản lượng như một cách trợ giá. Và ngay cả khi nhu cầu quay trở lại sớm hơn dự kiến, các nước này vẫn duy trì các mục tiêu sản lượng ở mức thấp.

Các công ty dầu của Mỹ thường không tuân thủ các mục tiêu sản lượng được quy định trong nước nhưng lưỡng lự hoặc không thể nối lại sản xuất dầu ở mức trước đại dịch do lo ngại các quy định về môi trường cứng rắn hơn có thể cắt giảm nhu cầu trong tương lai. Nhiều trong số các quy định chặt chẽ đó đã được giảm quy mô hoặc không thể trở thành luật.

Robert McNally, Chủ tịch công ty tư vấn Rapidan Energy Group cho biết: “Chính quyền Biden bỗng nhiên quan tâm tới khoan dầu nhiều hơn và người dân lo ngại nhiều hơn về giá dầu cao hơn là bất cứ thứ gì khác.” Sẽ mất thời gian để gia tăng sản xuất, đặc biệt là khi các công ty dầu cũng đang phải đối mặt với các thách thức về thuê nhân công và chuỗi cung ứng cũng như hàng nghìn các doanh nghiệp khác. Robert McNally nhấn mạnh “họ không thể tìm được nhân công và không thể tìm được thiết bị”.

Không chỉ sản xuất dầu thấp hơn mức trước đại dịch, năng lực lọc dầu của Mỹ cũng đang giảm. Hiện nay, mức xử lý dầu thành xăng, dầu diesel, nhiên liệu máy bay và các sản phẩm khác từ dầu, ít hơn 1 triệu thùng/ngày so với trước đây.

Các quy định liên bang và tiểu bang về môi trường đang buộc các cơ sở lọc dầu phải chuyển từ dầu sang các loại nhiên liệu tái tạo carbon thấp hơn. Một số công ty đang phải đóng cửa các cơ sở lọc dầu cũ thay vì đầu tư thiết bị để duy trì hoạt động các cơ sở này, đặc biệt khi một loạt các cơ sở lọc dầu mới dự kiến sẽ được khai trương ở nước ngoài tại châu Á, Trung Đông và châu Phi trong năm 2023.

Việc giá dầu diesel và nhiên liệu máy bay cao hơn giá xăng rất nhiều cũng là lý do các cơ sở lọc dầu đang chuyển sang sản xuất các mặt hàng này. Với việc giá cả ở châu Âu cao hơn ở Mỹ, các nhà sản xuất ở Canada và Mỹ đã gia tăng xuất khẩu dầu và xăng sang châu Âu. Điều đó cũng hạn chế nguồn cung của Mỹ.

Nhu cầu đối với xăng cao

Nhu cầu đối với xăng đang rất mạnh nhưng vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch. Nền kinh tế Mỹ đã chứng kiến thị trường lao động tăng trưởng kỷ lục trong năm 2021 và nhu cầu đang được thúc đẩy khi nhiều người lao động vốn phải làm việc ở nhà trong hầu hết hai năm qua đang quay trở lại làm việc tại công sở.

Kỳ nghỉ Hè bắt đầu bằng đợt nghỉ lễ cuối tuần qua dường như đã kích hoạt các đợt gia tăng nhu cầu hàng năm đối với xăng và nhiên liệu máy bay. Các hãng hàng không Mỹ đã ghi nhận số lượng đặt vé rất mạnh cho các hoạt động đi lại trong mùa Hè, ngay cả khi giá vé máy bay đang tăng hơn cả mức trước đại dịch.

Việc kết thúc các làn sóng Covid-19 và gỡ bỏ nhiều hạn chế đang khuyến khích người dân ra khỏi nhà để mua sắm, giải trí và đi du lịch nhiều hơn. Theo ông Tom Kloza, các hoạt động di chuyển giữa nhà và nơi làm việc có thể sẽ vẫn không nhiều nhưng sẽ có những thời điểm, cụ thể như mùa Hè năm nay, nhu cầu đối với xăng thậm chí sẽ còn cao hơn cả mức trước đại dịch.