Khó quản lý mạng xã hội Youtube, TikTok, Twitter… vì thiếu chế tài?

Chính sách lỏng lẻo, bất chấp để kéo người dùng nền tảng

Chỉ cần lập một địa chỉ e-mail, tự khai tăng tuổi… những người dùng chưa đủ 13 tuổi theo quy định của các mạng xã hội như Facebook, Twitter, Tiktok đều có thể dễ dàng sở hữu tài khoản cho riêng mình, thậm chí, với TikTok trẻ có thể dễ dàng tiếp cận các video mà không cần phải lập tài khoản riêng.

Video "xin vía học giỏi" có xuất hiện búp bê Kumathong của Youtuber Thơ Nguyễn, chủ một kênh chuyên các video dành cho trẻ em, lại một lần nữa cho thấy những chính sách lỏng lẻo, bất chấp…tạo mảnh đất nuôi dưỡng cho những video nhảm nhí, phản cảm, độc hại nhằm mục đích câu like, câu view, kiếm tiền từ quảng cáo.

Theo Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), sau sự việc kênh Youtube Thơ Nguyễn tung clip "xin vía búp bê để học giỏi", Cục đã phối hợp với các bên liên quan, yêu cầu TikTok và Youtube chặn, gỡ các clip có dấu hiệu vi phạm. Trong vòng 24 giờ, các clip đã bị xóa bỏ.

Nhận định các clip có nội dung phản cảm trên kênh TikTok Thơ Nguyễn ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức của trẻ em, Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) cũng vừa đề nghị TikTok Việt Nam khẩn trương có biện pháp xử lý video, chủ tài khoản kênh này.

Cục An toàn thông tin yêu cầu TikTok tăng cường giải pháp để ngăn chặn hiệu quả hơn nội dung đưa trên mạng, không để lọt những nội dung độc hại với trẻ em, vi phạm thuần phong mỹ tục.

Cùng với yêu cầu Công ty TikTok Việt Nam nghiêm túc thực hiện yêu cầu trên, Cục An toàn thông tin cũng đề nghị doanh nghiệp này cử đầu mối liên lạc và báo cáo kết quả xử lý về Cục trước ngày 19/3/2021.

Bên cạnh đó, trong văn bản gửi TikTok Việt Nam, Cục An toàn thông tin yêu cầu TikTok tăng cường giải pháp để ngăn chặn hiệu quả hơn nội dung đưa trên mạng, không để lọt những nội dung độc hại với trẻ em, vi phạm thuần phong mỹ tục.

Thế nhưng đây chỉ là một số trường hợp cá biệt bị xử lý, trong khi trên thực tế hàng triệu video độc hại với trẻ vẫn trôi nổi trên các nền tảng mạng xã hội, bất chấp nhiều chủ kênh đã bị cơ quan chức năng xử phạt hành chính, xử lý hình sự.

Pháp lý cần cải tiến để tiệm cận sự phát triển

Những người sáng tạo nội dung trực tuyến trên nền tảng Facebook, Youtube, TikTok (gọi là streamer, Youtuber, TikToker…) chưa được chính thức xem là một ngành nghề, nên hiện nay chưa có quy định, quản lý hay đào tạo nghề cho phù hợp. Thực tế, những người hoạt động trên mạng xã hội này sở hữu một lượng người theo dõi khổng lồ, đem về cho họ lợi nhuận hàng trăm triệu đến vài chục tỷ đồng mỗi năm.

Thông qua công cụ Youtube Analytics, có thể dễ dàng theo dõi nguồn thu đến từ lượng theo dõi, quảng cáo, tính năng hội viên… Càng có nhiều người theo dõi, sức ảnh hưởng của các chủ kênh càng tăng, đi đôi với trách nhiệm cộng đồng cũng phải tăng theo. Thế nhưng, việc quản lý, định hướng hoạt động của những kênh thông tin này hiện vẫn đang gặp phải nhiều khó khăn.

Theo nhiều chuyên gia, việc quản lý các nền tảng xuyên biên giới, trong đó có mạng xã hội đã được các cơ quan chức năng triển khai khá tích cực trong thời gian qua, tuy nhiên để kiểm soát được những "ông lớn công nghệ" này là điều không dễ dàng, kể cả với nhiều cường quốc trên thế giới như châu Âu, Mỹ…

Ông Vũ Hoàng Liên, Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam cho rằng, khó khăn hiện nay là xử lý sai phạm trên các nền tảng, hệ sinh thái do doanh nghiệp nước ngoài cung cấp.

"Chúng ta có thể khuyến cáo, đề nghị các nền tảng gỡ bỏ hay chặn những clip, những cá nhân đăng thông tin sai trái, không phù hợp, ảnh hưởng tiêu cực đến một nhóm đối tượng hay một cộng đồng của nước ta. Còn để kiểm soát, quản lý và giữ cho môi trường internet được trong sạch ở mức tối ưu là điều không dễ dàng cho dù với bất cứ quốc gia nào, bởi không hẳn thuộc đối tượng nằm trong phạm vi điều tiết của pháp luật Việt Nam", ông Liên nêu ý kiến.

Với sự phát triển nhanh như vũ bão của internet, khiến mạng xã hội tuy chỉ là không gian ảo nhưng lại mang sức mạnh thực trong khi hành lang pháp lý vẫn chưa theo kịp. Do đó, cần sớm bổ sung các chế tài như quản lý chặt chẽ mạng xã hội, công nhận "ngành nghề" làm nội dung trực tuyến để có quy tắc ứng xử, quy định, quản lý. Thậm chí, cần đào tạo bài bản để người làm nghề được trang bị kiến thức, biết cách không gây hại cho cộng đồng.

Các công ty công nghệ lớn như Google, Facebook… đều có lực lượng duyệt nội dung bằng sức người và sức máy. Tuy nhiên dù hoạt động cường độ cao tới đâu cũng khó để giữ tuyệt đối an toàn nội dung, nếu chưa kể bản thân các nền tảng này có khi "mắt nhắm, mắt mở" để lọt nội dung không tốt, nhằm mục đích kiếm lợi nhuận...

Bên cạnh đưa ra chế tài mạnh dưới góc độ pháp luật để quản lý nội dung trên không gian mạng, các chuyên gia cho rằng cần ngăn chặn cái xấu từ gốc rễ, có nghĩa là chính các chủ kênh thông tin trên mạng cần có cam kết về nội dung để nâng cao trách nhiệm với xã hội. Đồng thời, chính bản thân các bậc phụ huynh, mỗi gia đình cần quan tâm hơn tới việc con mình xem gì, chơi gì.