Hàng không Việt đang dư thừa nguồn lực trầm trọng

Khách giảm sốc, tàu bay la liệt nằm sân

Dịch Covid-19 đang tiếp tục “tung một cú trời giáng” xuống các hãng hàng không. “Lượng hành khách đi máy bay giảm sốc, tàu bay nằm sân la liệt” là những điều dễ nhận thấy tại các sân bay những ngày qua.

“Thông thường, lượng tàu bay đỗ qua đêm tại Nội Bài chỉ khoảng 70 tàu và đến hôm sau là bay đi, bay về hết. Nhưng những ngày qua, chúng tôi phải bố trí chỗ đỗ cho gần 90 tàu bay, trong đó không ít chiếc “đắp chiếu” cả tháng. Như Vietnam Airlines mỗi đêm có khoảng 30 tàu bay đỗ, trong đó hơn chục chiếc không khai thác.

Số lượng tàu “nằm sân” của Vietjet cũng tương tự”, đại diện CHK quốc tế Nội Bài nói và cho biết thêm, sân đậu không còn đủ chỗ, đơn vị đã xin phép Cục Hàng không VN đóng toàn bộ đường lăn S1 để làm chỗ đỗ cho máy bay các hãng.

Thông tin thêm, vị này cho hay, những ngày qua, mỗi ngày sân bay lớn thứ hai cả nước này chỉ đón khoảng 5.000 - 6.000 khách với 80 - 90 chuyến bay.

Trước khi dịch bùng phát tại TP.HCM, con số này dao động trong khoảng 8.000 - 9.000 khách/ngày. “Bình thường, lượng khách qua Nội Bài khoảng 50.000 - 60.000 lượt khách, cao điểm có thể lên tới gần 80.000 lượt khách mỗi ngày. Khách còn bằng 1/10 thì tàu không nằm sân, biết bay đi đâu”, vị này chia sẻ.

Nhấn mạnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp thời gian qua ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động hàng không dân dụng trên cả nước, Cục trưởng Cục Hàng không VN Đinh Việt Thắng cho biết, các hãng hàng không nội địa của Việt Nam là đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất hiện nay.

Thực tế, Cục Hàng không VN cũng vừa phải khẩn cấp có văn bản gửi TCT Cảng hàng không VN (ACV) về việc giải quyết nhu cầu đỗ tàu bay qua đêm của các hãng hàng không.

Dư thừa nguồn lực trầm trọng

Trong dự báo đưa ra mới đây, Hiệp hội vận tải hàng không thế giới (IATA) dự báo lượng khách sử dụng dịch vụ vận tải hàng không trong năm 2021 sẽ chỉ đạt mức gần 43% so với trước khi đại dịch xảy ra (năm 2019) và chỉ có thể phục hồi vào năm 2023.

Khoảng thời gian 2 năm xoay xở chờ phục hồi với các hãng hàng không chắc chắn sẽ không hề dễ dàng nếu không muốn nói là quá nhiều khó khăn và khó tránh khỏi việc dư thừa nguồn lực.

Tại Việt Nam, thống kê cho thấy, số tàu bay của các hãng đến thời điểm hiện tại là khoảng 230 tàu, tăng 24 tàu so với năm 2019, tương ứng tăng khoảng 10% đội tàu bay.

Theo số liệu tháng 4/2021, căn cứ theo số giờ bay thực tế của tất cả các hãng, giờ bay trung bình/tàu bay theo từng loại tàu và số tàu bay hiện có của các hãng; tổng số máy bay dư thừa của các hãng Việt Nam là xấp xỉ 58 tàu, chiếm 26% tổng số máy bay các hãng.

Đáng nói, trong bối cảnh dư thừa nguồn lực đó, các hãng hàng không liên tục đưa thêm cung ứng vào thị trường. Tổng số ghế cung ứng trong tháng 4/2021 ước tính bằng 137% so cùng kỳ 2019 trong khi đó sức mua (tổng doanh thu của thị trường) ước tính chỉ bằng 76% so với năm 2019.

Trong bối cảnh này, Vietnam Airlines đã buộc phải đưa ra giải pháp tái cơ cấu đội bay để gia tăng thu nhập, cải thiện dòng tiền, xóa lỗ lũy kế, tạo nguồn tiền đầu tư phát triển.

Theo đó, tổng số tàu bay cũ có thể tái cơ cấu trong cả giai đoạn 2021 - 2025 là 26 tàu bay A321. Hiện tại, hãng này cũng đang mời đấu giá 11 máy bay A321 CEO, sản xuất vào các năm 2004, 2007 và 2008.

Nói về động thái này của Vietnam Airlines, Tổng thư ký Hiệp hội hàng không VN Bùi Doãn Nề cho rằng “hoàn toàn hợp lý”.

“Việc Vietnam Airlines quyết định bán tàu bay trong thời điểm này sẽ giúp DN đỡ gánh nặng chi phí, có thêm dòng tiền. Chưa kể, dư thừa trọng tải sẽ dẫn đến hiệu quả sử dụng nguồn lực xã hội giảm sút do hiệu quả sử dụng tàu bay của tất cả các hãng giảm sút”, ông Nề nói và cho rằng, đây cũng là cơ hội để thay thế đội bay mới hơn khi thị trường hồi phục.

Đáng nói, trong khi Vietnam Airlines tính chuyện tái cơ cấu, bán bớt tàu bay thì vẫn có những hãng hàng không liên tục đón tàu bay mới. So với thời điểm sau dịch Covid-19 bùng phát lần đầu tại Việt Nam cuối tháng 3/2020, các hãng đã nhận thêm 17 tàu bay.

Về vấn đề này, một chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh vực hàng không cho rằng, Chính phủ, các bộ ngành cần cân nhắc và xem xét một số giải pháp về điều chỉnh phê duyệt mua tàu bay mới theo hướng siết chặt hơn để phù hợp với tình hình thị trường trong bối cảnh dịch Covid-19 hiện nay.

“Tiền đầu tư của DN, dù là nhà nước hay tư nhân cũng đều là nguồn lực của Việt Nam, cần tính toán sao cho hiệu quả, tránh lãng phí. Đó là chưa nói đến nguy cơ phá sản nếu không xử lý tốt”, vị này khẳng định.