Hai bộ SGK 'biến mất': Chủ biên tiếc nuối khi không tìm được tiếng nói chung

Trong quyết định phê duyệt danh mục sách giáo khoa lớp 2, lớp 6 sử dụng năm học 2021-2022 có ba bộ sách Cánh diều, Kết nối tri thức với cuộc sống, Chân trời sáng tạo. Còn hai bộ Cùng học để phát triển năng lực, Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam không có sách lớp 2 và lớp 6. Việc hai bộ sách bất ngờ "bốc hơi" không thông báo trước khiến nhiều giáo viên băn khoăn việc học của các em từ lớp 1 lên lớp 2 sẽ thế nào?

Theo thông báo của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, hai bộ sách Cùng học để phát triển năng lực, Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục được hợp nhất với hai bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống và Chân trời sáng tạo nhằm tập trung tối đa nguồn lực trí tuệ của đội ngũ tác giả; tập trung nguồn lực tài chính đầu tư cho công tác biên soạn sách.

Không có tiếng nói chung

Phó giáo sư Phan Doãn Thoại, Chủ biên môn Toán bộ sách Cùng học để phát triển năng lực tiếc nuối khi bộ sách giáo khoa không được biên soạn tiếp ở lớp 2 và lớp 6. Bộ sách này được thiết kế theo đúng tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông mới, cho học sinh được trải nghiệm, thực hiện các hoạt động tiếp thu kiến thức, phát triển kỹ năng.

Vị chủ biên cho rằng, việc “hợp nhất” bộ sách Cùng học để phát triển năng lực với bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống chỉ là cách nói, còn về bản chất thì khác. Bởi khi có chủ trương hợp nhất này, hai nhóm tác giả của hai bộ sách cùng ngồi lại với nhau nhưng không có tiếng nói chung. Quan điểm biên soạn của hai bộ sách là quá khác biệt, hơn nữa thời gian lại quá gấp gáp để có được sự “hợp nhất” đúng nghĩa.

Các môn học chính như Tiếng Việt, Toán, Tự nhiên - Xã hội là của bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống”. Chỉ có môn hoạt động trải nghiệm sáng tạo, giáo dục thể chất là lấy một phần của bộ sách Cùng học để phát triển năng lực.

Phó giáo sư Thoại cho biết thêm, trước đó, sau khi hoàn thành xong bộ sách giáo khoa Cùng học để phát triển năng lực lớp 1, Công ty đầu tư bộ sách và nhóm tác giả đã chuẩn bị đầy đủ lực lượng để viết, biên tập, chế bản các bộ sách lớp 2 và lớp 6.

Nhóm tác giả viết sách cũng được chọn cẩn thận, kỹ lưỡng và được tập huấn, bồi dưỡng rất chỉn chu để họ có thể viết sách theo đúng tinh thần mới. Thậm chí bản thảo sách giáo khoa lớp 2 và lớp 6 đã hoàn thành và được thẩm định nội bộ, đánh giá chung rất tốt.

Việc bị “hợp nhất” vào một bộ sách khác chắc chắn gây tổn thất cho nhà đầu tư dù rằng những bản thảo không được sử dụng sẽ được nhà xuất bản đền bù. Đó là điều không ai mong muốn.

Các trường học từng chọn bộ sách Cùng học để phát triển năng lực chắc ít nhiều cũng bị ảnh hưởng vì trước đó họ tin tưởng và chọn lựa theo tinh thần của bộ sách. Mỗi cuốn sách có cách đặt vấn đề riêng và có đặc trưng riêng. Lớp 1 học sách này, lớp 2 học sách kia, hai cách tiếp cận vấn đề khác nhau cũng sẽ gây ảnh hưởng cho học sinh, giáo viên cho dùng các bộ sách giáo khoa mới đều có chung một tinh thần.

Nguyên nhân biến mất

Về nguyên nhân hai bộ sách giáo khoa "bốc hơi" mà không báo trước, đại diện Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam cho biết, khác với lớp 1, từ lớp 2 trở lên, đơn vị này có hai bộ sách. Trong đó, bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống được hợp nhất từ bộ Kết nối tri thức với cuộc sống và bộ Cùng học để phát triển năng lực; bộ sách Chân trời sáng tạo được hợp nhất từ bộ Chân trời sáng tạo và bộ Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục.

Việc hợp nhất nhằm tập trung tối đa nguồn lực trí tuệ của đội ngũ tác giả; tập trung nguồn lực tài chính đầu tư cho công tác biên soạn sách, phát triển sách giáo khoa giấy đồng bộ với sách và học liệu điện tử cũng như nâng cao chất lượng công tác tập huấn sử dụng sách giáo khoa mới.

Đồng thời, việc hợp nhất này nhằm tiết giảm tối đa chi phí nhằm có được các bộ sách giáo khoa có chất lượng cao hơn nữa về nội dung, hình thức, hợp lý về giá thành.

Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam cho rằng, 4 bộ sách giáo khoa lớp 1 sử dụng cho năm học 2020-2021 tuy có sự khác biệt nhưng vẫn thể hiện quan điểm xuyên suốt trong việc biên soạn sách giáo khoa. Cho dù ở lớp 1, giáo viên, học sinh sử dụng hai bộ sách Cùng học để phát triển năng lực, Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục thế nào thì đến lớp 2, giáo viên, học sinh vẫn có thể lựa chọn sách Kết nối tri thức với cuộc sống hoặc Chân trời sáng tạo để tiếp nối mạch kiến thức mà không bị gián đoạn.

Đại diện nhà xuất bản cũng nhấn mạnh, học sinh lớp 1 ở năm học 2021-2022 vẫn tiếp tục sử dụng sách giáo khoa Cùng học để phát triển năng lực hoặc Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục, đơn vị này vẫn tái bản, đảm bảo phục vụ đầy đủ, kịp thời theo nhu cầu. Chỉ từ lớp 2 trở đi mới hợp nhất hai bộ sách nói trên.

Việc hai bộ sách giáo khoa bỗng nhiên biến mất khiến các cơ sở giáo dục và địa phương đang dùng hai bộ sách này thắc mắc, hoang mang. Họ đặt nghi vấn liệu việc này có phải do chất lượng và những vấn đề bất cập về ngữ liệu, tiêu chí.