Giá dầu cao hơn giá xăng tiềm ẩn nhiều hệ lụy

Tại kỳ điều hành giá xăng dầu ngày 5/9, liên Bộ Công Thương - Tài Chính quyết định điều chỉnh giảm giá xăng E5RON92 thêm 366 đồng/lít và giá bán còn 23.359 đồng/lít; giảm giá xăng RON95-III 439 đồng/lít về mức 24.230 đồng/lít. Tuy nhiên, trong kỳ điều hành này giá dầu diezel tiếp tục được điều chỉnh tăng thêm 1.429 đồng/lít lên 25.188 đồng/lít; Dầu hỏa cũng tăng 1.389 đồng/lít và giá bán là 25.445 đồng/lít. Riêng mặt hàng dầu mazut 180CST 3.5S giảm thêm 471 đồng/kg còn 16.077 đồng/kg.

Điều đáng chú ý là sau khi điều chỉnh giá, hiện một số mặt hàng dầu đang có giá bán trên 25.000 đồng/lít và cao hơn giá 2 loại xăng phổ biến. Đặc biệt, mặt hàng dầu diezel là nhiên liệu chính cho hoạt động vận tải, khai thác và sản xuất đang ở mức rất cao là yếu tố bất lợi cho nhiều ngành hàng kinh tế, giảm tốc độ phục hồi của các DN, ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa tiêu dùng của người dân.

Theo lý giải của liên Bộ, sở dĩ giá dầu hiện đã tăng cao hơn giá xăng là do đầu kỳ giá xăng dầu liên tục tăng cao khi OPEC dự kiến cắt giảm sản lượng; lo ngại về việc Mỹ không xem xét các nhượng bộ bổ sung đối với Iran trong thỏa thuận hạt nhân Iran; sản xuất, khai thác dầu của Libya và Nigieria không cải thiện; tồn kho xăng dầu của Mỹ giảm trong khi mùa mưa bão tại Mỹ đang đến gần ảnh hưởng đến hoạt động khai thác và vận chuyển dầu thô...

Nhận định về nguyên nhân giá dầu thế giới liên tục tăng thời gian gần đây, một số chuyên gia am hiểu thị trường cho rằng, giá dầu tăng xuất phát từ nhu cầu tăng cao khi các nước châu Âu chuyển sang sử dụng các nguyên liệu thay thế khí đốt của Nga vốn đang rất đắt đỏ. Ngoài ra, do nhu cầu trên thế giới tăng mạnh với dầu diesel, nhiều nước tích trữ chuẩn bị cho mùa Đông sắp tới do lo ngại thiếu hụt mặt hàng này; một phần nguyên nhân khác cũng là do xuất khẩu dầu diesel từ Nga và Trung Quốc giảm mạnh…

Để ứng phó với thực trạng giá dầu liên tục tăng cao ảnh hưởng đến giá bán tại thị trường trong nước, trong kỳ điều hành ngày 5/9,  liên Bộ Công Thương – Tài chính quyết định dừng trích lập Quỹ BOG đối với mặt hàng dầu diesel  và dầu hỏa, đồng thời, thực hiện chi Quỹ BOG đối với các mặt hàng này để hạn chế mức tăng cao của giá mặt hàng dầu diesel và dầu hỏa; giữ nguyên mức trích lập Quỹ BOG đối với các mặt hàng xăng và dầu mazut để giảm giá các mặt hàng này theo xu hướng giảm của giá thị trường thế giới.

Cụ thể, liên Bộ đã thực hiện trích lập Quỹ BOG đối với mặt hàng xăng E5RON92 ở mức 451 đồng/lít (như kỳ trước), xăng RON95 ở mức 493  đồng/lít (như kỳ trước), dầu diesel ở mức 0 đồng/lít (kỳ trước là 250 đồng/lít), dầu hỏa ở mức 0 đồng/lít (kỳ trước là 400 đồng/lít) và dầu mazut ở mức 641 đồng/kg (như kỳ trước). Chi sử dụng Quỹ BOG đối với dầu diesel ở mức 300 đồng/lít; dầu hỏa ở mức 100 đồng/lít.

Bộ Công Thương cho biết, thời gian tới sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính thực hiện đúng quy định để điều hành giá xăng dầu trong nước phù hợp với diễn biến giá xăng dầu thế giới. Đồng thời, sử dụng công cụ Quỹ BOG một cách hiệu quả và linh hoạt, nhằm hạn chế mức biến động mạnh của giá xăng dầu trong nước so với biến động của giá thế giới.

Nhận xét về tính bất ổn của thị trường xăng dầu hiện nay, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho biết, hiện nay nguồn xăng dầu trong nước mới chỉ đáp ứng được khoảng 70% nhu cầu, 30% lượng xăng dầu thành phẩm vẫn phải nhập khẩu nên giá trong nước vẫn phụ thuộc vào giá thế giới. Bên cạnh đó, Quỹ BOG xăng dầu thời gian qua chỉ đáp ứng được khi giá xăng dầu tăng giảm với biên độ nhẹ. Quỹ này tỏ ra không hiệu quả khi giá thế giới có biến động lớn, có lúc gây khó khăn cho công tác bình ổn giá.

Do đó, vị chuyên gia này kiến nghị cần mạnh dạn đầu tư thay Quỹ BOG xăng dầu bằng quỹ hiện vật, đó chính là dự trữ xăng dầu với lượng dự trữ lên đến hàng triệu tấn, đảm bảo cung ứng đủ cho nhu cầu sử dụng từ 3 - 6 tháng sẽ tăng khả năng đối phó với diễn biến khó lường của giá xăng dầu thế giới.

“Lượng dự trữ xăng dầu trong nước hiện nay còn quá mỏng trong khi nhiều quốc gia từ lâu đã tăng cường dự trữ các mặt hàng chiến lược như xăng dầu, than… Khi nào giá các loại nhiên liệu này ở mức thấp sẽ tăng mua vào, khi nào giá cao sẽ đưa ra sử dụng để bình quân lại giá; việc này vừa chủ động điều chỉnh được với những biến động lớn của giá xăng dầu thế giới, vừa tránh không ảnh hưởng đến đời sống nhân dân và DN”, ông Phú nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, chuyên gia Vũ Vinh Phú còn kiến nghị bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng dầu để góp phần ổn định giá cả. Khi giá xăng dầu ở ngưỡng 20.000 – 22.000 đồng/lít, các DN có thể trụ vững được và nâng cao năng lực cạnh tranh và đời sống tiêu dùng của dân bớt khó khăn. Ngoài ra, chu kỳ điều hành giá nên rút xuống từ 10 ngày còn 5 ngày làm giảm chi phí cho DN, tránh thua thiệt cho người tiêu dùng.