Fed tăng lãi suất sẽ tác động thế nào đến nền kinh tế và người dân Mỹ?

Ủy ban Thị trường Mở Liên bang Mỹ (FOMC), hội đồng gồm các quan chức Fed chịu trách nhiệm thiết lập chính sách tiền tệ, đã tăng lãi suất liên bang thêm 0,25 điểm phần trăm lên phạm vi 0,25 - 0,5%.

Phạm vi này được thiết lập trong khoảng từ 0-0,25% vào tháng 3/2020 để kích thích nền kinh tế với chi phí đi vay thấp. Hai năm sau, nền kinh tế Mỹ đã phục hồi nhanh chóng song phải trả giá bằng tình trạng lạm phát tăng cao.

Ngân hàng trung ương đang hy vọng sẽ hạ nhiệt lạm phát mà không làm giảm tốc độ tăng trưởng việc làm mạnh mẽ trong vài tháng qua. Việc Fed tăng lãi suất có khả năng ảnh hưởng đến nền kinh tế và cuộc sống của nhiều người dân tại Mỹ.

Vấn đề đầu tiên là chi phí vay cao hơn cho người tiêu dùng. Công cụ chính của Fed để làm chậm hay kích thích nền kinh tế là điều chỉnh lãi suất quỹ liên bang, một phạm vi lãi suất mà Fed đặt ra cho các khoản vay giữa các ngân hàng.

Các ngân hàng cũng sử dụng tỷ lệ quỹ liên bang làm cơ sở để thiết lập lãi suất cho các khoản vay mà họ cung cấp cho khách hàng. Khi các ngân hàng phải đối mặt với chi phí đi vay cao hơn, họ phải bù đắp bằng cách tăng lãi suất mà khách hàng phải trả.

Lãi suất cho thẻ tín dụng, hạn mức tín dụng mua nhà, cho vay mua ô tô và các sản phẩm cho vay khác thường được đặt ra bằng cách lấy lãi suất quỹ liên bang, cộng thêm vài điểm phần trăm và điều chỉnh cho phù hợp với lịch sử tín dụng của người vay.

Theo Giáo sư kinh tế tại Đại học Boston Brian Bethune, tất cả các lãi suất ngắn hạn ít nhiều vẫn gắn liền với quỹ liên bang, chỉ điều chỉnh khi lãi suất của Fed điều chỉnh. Fed nâng biên độ lãi suất cơ bản thêm 0,25 điểm phần trăm vào ngày 16/3, vì vậy những người đi vay sẽ không nhận thấy sự gia tăng lớn trong chi phí đi vay của họ ngay lập tức.

Ngân hàng trung ương dự kiến sẽ tăng lãi suất thêm nhiều lần nữa trong năm nay, mặc dù chuyên gia Bethune cho biết, Fed sẽ điều chỉnh dần dần để hạn chế sự gián đoạn. Điều đó có nghĩa là với các khoản vay mua ô tô hoặc hạn mức tín dụng với tỷ lệ thay đổi, lãi suất đó có khả năng cao hơn.

Các quan chức hàng đầu của Fed đã ám chỉ về việc tăng lãi suất trong nhiều tháng. Điều này cũng đã đẩy lãi suất của một số khoản vay dài hạn hơn như thế chấp lên cao hơn. Trong khi lãi suất thẻ tín dụng và ô tô được ràng buộc chặt chẽ hơn với những thay đổi tức thì của lãi suất quỹ liên bang, các khoản cho vay mua nhà được ràng buộc chặt chẽ hơn với mức mà các ngân hàng kỳ vọng Fed sẽ kết thúc lộ trình nâng lãi suất của mình.

Ông Derek Tang, người đồng sáng lập và là chuyên gia kinh tế tại công ty nghiên cứu Monetary Policy Analytics, cho biết đây là cách trực tiếp nhất để các hộ gia đình đối mặt với việc lãi suất thế chấp tăng lên, khi lợi tức kho bạc và lãi suất thế chấp đã tăng lên trong dự đoán. Những người mua nhà tương lai có khả năng thấy lãi suất thế chấp của họ tăng trong suốt cả năm.

Trong khi đó, chuyên gia Bethune cho rằng nhiều khả năng nhiều người tiêu dùng dự định mua nhà vào cuối năm 2022 có thể đẩy sớm kế hoạch này để tránh tỷ lệ thế chấp cao hơn. Chuyên gia này cho biết, người tiêu dùng có khả năng sẽ chi tiêu ít hơn cho hàng tiêu dùng - thứ vốn đã tăng giá hơn 7,9% trong 12 tháng qua. Nhu cầu thấp hơn mức kỳ vọng sẽ dẫn đến tăng trưởng giá chậm hơn.

Vấn đề thứ hai là việc có ít "đòn bẩy" hơn cho người lao động. Chủ tịch Fed Jerome Powell nói với các nhà lập pháp vào tuần trước rằng điều quan trọng là ngân hàng phải tăng lãi suất và hạ nhiệt thị trường lao động “quá nóng”.

Mặc dù mức lương cao hơn nhìn chung là tốt cho người lao động, nhưng tăng trưởng tiền lương không được kiểm soát có thể đẩy lạm phát lên cao hơn khi các doanh nghiệp tăng giá để bảo toàn lợi nhuận của họ. Sau đó, giá cả cao hơn gây áp lực nhiều hơn lên ngân sách hộ gia đình, khiến người lao động yêu cầu mức lương cao hơn - một động lực được gọi là “vòng xoáy giá cả - tiền lương”.

Những người lao động Mỹ chưa được tăng lương đáng kể có thể không thấy lương của họ tăng nhanh như những người đã chuyển việc hoặc đàm phán trả lương tốt hơn trước khi Fed bắt đầu tăng lương.

Mặc dù vậy, một số nhà kinh tế lo ngại rằng việc tăng lãi suất của Fed sẽ gây hại cho những người Mỹ vẫn chưa tìm được chỗ đứng về tài chính sau nhiều đợt COVID-19.

Theo bà Rakeen Mabud, nhà kinh tế trưởng tại bộ phận nghiên cứu của Groundwork Collective, việc tăng lãi suất sẽ làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp, làm chậm tốc độ tăng lương và làm tổn thương chính những người đang gánh chịu gánh nặng của những đợt tăng giá gần đây.

Vấn đề cuối cùng là việc chi phí đi vay cao hơn đối với doanh nghiệp cũng có nghĩa là tỷ suất lợi nhuận thu hẹp hơn và các tiêu chuẩn cao hơn đối với người cho vay. Lãi suất huy động vốn cực thấp của Fed trong phần lớn thập kỷ qua là một lực đẩy lớn đối với thị trường chứng khoán.

Nhưng kỳ vọng về tỷ lệ lãi suất cao hơn là một trong số các yếu tố đằng sau sự điều chỉnh của thị trường chứng khoán bắt đầu vào năm nay. Chuyên gia Tang cho rằng khi thị trường chứng khoán bùng nổ, ngay cả khi mọi người không rút tiền mặt và bán cổ phiếu thì họ vẫn cảm thấy thoải mái hơn một chút trong chi tiêu.

Tuy nhiên, trong tình huống ngược lại, khi nghĩ rằng danh mục đầu tư có vẻ như sẽ không phát triển nhiều nữa, người dân có thể cắt giảm chi tiêu./.

>>>Sau khi nâng lãi suất, Fed sẽ có động thái nào tiếp theo?