Độc đáo món canh thụt của đồng bào M'Nông

Canh thụt là món ăn khoái khẩu của đồng bào dân tộc M’Nông. Nếu ai đã từng đặt chân đến mảnh đất Tây Nguyên, chắc chắn sẽ không thể bỏ qua món canh có tên gọi độc đáo này.

Sở dĩ món có tên canh thụt vì nguyên liệu sẽ được thụt vào trong ống tre để nấu chín, giống như món cơm lam nấu trong ống tre.

Nguyên liệu chế biến canh thụt bao gồm: lá bép (lá nhíp), cà đắng, đọt mây, ớt, cá suối và thịt động vật. Toàn là những nguyên liệu truyền thống, có sẵn trong tự nhiên nhưng khi kết hợp với nhau lại tạo thành món canh gây thương nhớ.

Lá bép để nấu canh thụt là lá bép non được hái ngay sau những ngày mưa. Lúc này lá bép rất sạch, không cần phải rửa qua nước mà chế biến trực tiếp mới giữ được hương vị đặc trưng.

Đọt mây sau khi lấy từ rừng sâu về được rửa sạch, lột bỏ đi lớp vỏ gai gày bao bọc bên ngoài, chỉ giữ lại phần thịt trắng bên trong. Phần ruột này đem đi luộc sơ rồi thái nhỏ vừa ăn.

Khác với cà đắng rừng loại to có vị đắng mà người M’Nông, Ê đê dùng để chế biến món cà đắng cá khô, cà đắng loại nhỏ để nấu canh thụt có vị ngọt. Loại cà này được trồng nhiều trong vườn nhà của người M’Nông.

Nguyên liệu không thể thiếu trong món canh này là thịt cá và thịt động vật. Cá suối được sơ chế, nướng qua bếp than hồng làm giảm đi mùi tanh. Khi nấu, người ta bỏ nguyên con vào nấu mà không cần phải lọc bỏ xương. Thịt động vật có thể là thịt heo, thịt gà,… tùy vào sở thích của từng gia đình.

Nấu canh thụt đúng điệu không phải dùng nồi mà phải dùng ống lồ ô để nấu. Ống lồ ô được lựa chọn kỹ càng, không được quá non hoặc quá già. Độ dài của ống khoảng hơn 1m là vừa đủ. Người nấu dùng dao sắc để khoét trên miệng ống sao cho nước trong ống không tràn ra ngoài trong suốt quá trình nấu. Việc nhồi các nguyên liệu vào ống lồ ô cũng phải làm thật cẩn thận.

Ống lồ ô được nấu trên bếp lửa than hồng. Khi nấu phải điều chỉnh lửa vừa phải, không nên để lửa quá to. Ống được xoay tròn từ từ, liên tục để các nguyên liệu bên trong chính đều, ống không bị cháy. Trong quá trình nấu, ống lồ ô tiết ra nước hòa quyện với các nguyên liệu bên trong, làm nên hương vị đặc trưng mà chỉ có món canh nấu bằng lồ ô mới có.

Người M’Nông dùng một thanh tre vót sẵn, thụt vào ống lồ ô sao cho các nguyên liệu thật nhuyễn, quyện vào nhau. Có lẽ bở vậy mà món canh mới được đặt tên là canh thụt. Nấu trong khoảng 30 phút, nêm nếm gia vị như muối, ớt, thêm chút rau thơm là đã có một món canh vừa thơm ngon, vừa bổ dưỡng.

Canh thụt rất tốt cho sức khỏe của các bà mẹ mới sinh, người già yếu sức và trẻ em còi xương. Từ xa xưa đến nay, hầu như người M’Nông nào cũng biết chế biến món ăn đặc sản này. Canh thụt không chỉ là món ăn hàng ngày mà còn sử dụng để tiếp đãi khách quý hay trong các dịp lễ hội truyền thống.