Chính sách 'Không COVID' đang 'bóp nghẹt' ngành du lịch Trung Quốc?

Đại dịch COVID-19 hoành hành suốt 2 năm qua đã tác động nặng nề đến ngành du lịch Trung Quốc. Mặc dù đã có những kỳ vọng rằng du lịch nội địa sẽ khởi sắc khi người dân bị hạn chế đi du lịch nước ngoài, sự xuất hiện của biến thể Omicron và các biện pháp phòng dịch ngặt nghèo của Trung Quốc khiến cho "ngành công nghiệp không khói" trị giá 1.500 tỷ USD này chưa thể nhìn thấy "ánh sáng cuối đường hầm".

Khi COVID-19 bùng phát vào đầu năm 2020 và hoạt động đi lại bị đình trệ, cổ trấn Ô Trấn nổi tiếng với danh lam thắng cảnh lịch sử ở tỉnh Chiết Giang đã phải đưa ra quyết định "đóng cửa" ngay trước mùa cao điểm du lịch Tết Nguyên Đán. Nhiều người hy vọng động thái này chỉ mang tính ngắn hạn, nhưng việc đóng cửa tạm thời vẫn liên tục xảy ra. Lượng du khách giảm do các biện pháp hạn chế đi lại giữa các tỉnh, khiến doanh thu du lịch giảm mạnh và nhiều người đã rời bỏ ngành này.

Theo Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc, khách du lịch ở nước này đã thực hiện 3,25 tỷ lượt chuyến đi vào năm 2021, tăng 12,8% so với năm 2020. Tuy nhiên, con số năm 2021 chỉ tương đương 54% so với năm 2019. Tổng chi tiêu cho du lịch cũng tăng 31% trong năm ngoái, lên 2.920 tỷ nhân dân tệ (NDT), 459 tỷ USD, nhưng cũng chỉ bằng một nửa mức chi tiêu của năm 2019.

Trong tháng 1/2021, nhiều chính quyền địa phương khuyến cáo người dân "ai ở đâu, ở yên đấy" trong kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán, thay vì về quê để đoàn viên theo truyền thống. Thông điệp này khiến lượt đi lại hàng ngày trong giai đoạn đỉnh du lịch của cả năm giảm 76,2% so với năm 2020.

Ít nhất 38 lệnh cấm đi lại liên tỉnh đã được áp dụng vào năm ngoái, nhằm hạn chế sự lây lan của virus. Bên cạnh đó, những đợt bùng phát lẻ tẻ và thời tiết khắc nghiệt cũng ảnh hưởng xấu đến các mùa du lịch cao điểm sau đó.

Ngay trước kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán kéo dài một tuần của năm nay, một làn sóng bùng phát dịch COVID-19 diễn ra trên khắp đất nước, các chính quyền địa phương một lần nữa cảnh báo về việc đi lại liên tỉnh và ban hành các biện pháp nghiêm ngặt để hạn chế đi lại.

Chủ tịch Chen Xianghong của công ty du lịch Wuzhen Tourism ở Ô Trấn cho biết, ngành du lịch được hỗ trợ bởi sự di chuyển và chi tiêu của người dân. Nếu họ không có đi lại từ tỉnh này sang tỉnh khác, từ thành phố này sang thành phố khác, thì sẽ không có thị trường (du lịch).

Năm 2019, Ô Trấn đã thu hút 9,6 triệu lượt du khách, với tỷ lệ cứ 7 trong 10 du khách đến từ các tỉnh ngoài Chiết Giang. Nhưng khi mọi người có xu hướng thực hiện các chuyến đi ngắn hơn, các công ty du lịch truyền thống phụ trách đặt tour và chuyến bay giờ đây thiếu việc trầm trọng, và các hãng hàng không cũng phải chịu thiệt hại về tài chính.

Hãng hàng không China Airlines lỗ 10,3 tỷ NDT (1,6 tỷ USD) trong ba quý đầu năm 2021. China Eastern Airlines và China Southern Airlines cũng lần lượt lỗ 8,2 tỷ NDT và 6,1 tỷ NDT trong cùng giai đoạn. Nhiều khả năng số liệu kinh doanh quý IV/2021 cũng không mấy khả quan dưới tác động kép của của biến thể Delta và Omicron.

Vào năm 2019, du lịch và các ngành liên quan đã tạo ra khoảng 1.500 tỷ USD, chiếm 11,05% GDP của Trung Quốc và đóng vai trò là một trong những ngành dịch vụ chính của đất nước. Du lịch cũng đóng góp 79,87 triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp, tương đương 10,31% tổng số việc làm.

Theo Wang Yu, Phó Chủ tịch của công ty lữ hành Spring Travel, đại dịch COVID-19 đã khiến 11.000 đại lý du lịch phải đóng cửa kể từ năm 2020. Một trong những công ty du lịch lớn nhất Trung Quốc - Spring Travel đã phải hoàn lại 4,13 tỷ NDT cho khách hàng trong hai năm qua.

Với các quy định cách ly nghiêm ngặt đối với những người nhập cảnh vào Trung Quốc, du lịch quốc tế đang bị "đóng băng" và các công ty du lịch nước ngoài chịu tổn thất nặng nề. Tập đoàn du lịch CAISSA, một trong những công ty đưa khách du lịch đi nước ngoài lớn nhất ở Trung Quốc trước khi đại dịch bùng phát, đã báo cáo doanh thu 780 triệu NDT trong 3 quý đầu năm ngoái, giảm 34,32% so với một năm trước đó. Công ty ghi nhận lỗ ròng ở mức 260 triệu NDT (40,8 triệu USD). Một công ty du lịch lớn khác là Tập đoàn UTour báo cáo lỗ ròng 205 triệu NDT trong ba quý đầu năm 2021.

Guan Wenlu - Giám đốc điều hành công ty lữ hành Dear Voyage - cho biết, trước đại dịch, 95% hoạt động kinh doanh của công ty tập trung vào du lịch nước ngoài, doanh thu đạt 100 triệu NDT trong năm 2019. Nhưng sau khi các hạn chế đi lại quốc tế được ban hành, doanh thu đã giảm hơn 60% và lợi nhuận còn giảm sâu hơn.

Năm 2020, ông Guan Wenlu đã tìm cách phát triển thêm các điểm đến và dịch vụ du lịch trong nước. Tình hình dường như chuyển biến thuận lợi trong giai đoạn nửa đầu năm 2021 và không có bất kỳ đợt bùng phát dịch quy mô lớn nào. Ông Guan Wenlu đã trông đợi vào mùa du lịch Hè và dự định tăng dần lương cho nhân viên, sau khi buộc phải giảm hơn 50% lương nhân viên. Tuy nhiên, một đợt bùng phát dịch ở Nam Kinh vào tháng 7/2021, sau đó lan đến địa điểm du lịch nổi tiếng Trương Gia Giới và rộng hơn là cả nước, đã dập tắt mọi hy vọng ngành du lịch có thể trở lại bình thường.

Ông Guan Wenlu chia sẻ: "Mọi người đều nghĩ rằng ngành du lịch đang đi đúng hướng để phục hồi. Ngay cả khi chúng tôi không thể tổ chức du lịch quốc tế thì vẫn có thể kinh doanh trên thị trường nội địa". Nhưng sau đó, công ty đã phải bắt đầu hoàn tiền cho khách hàng kể từ tháng Tám. Có thời điểm, công ty phải trả lại cho khách 405 triệu NDT chỉ trong 1 tuần. Những đợt bùng phát hàng tháng khiến công ty phải hủy nhiều chuyến đi.

Dù vậy, nhìn chung công ty của ông Guan Wenlu vẫn đang trụ vững hơn hầu hết những công ty cùng ngành. Ông chưa buộc phải cho thôi việc bất kỳ nhân viên nào, mặc dù một số người lao động đã quyết định tìm chỗ làm mới.

Công ty du lịch của cô Cun Xiaoqin hoạt động tại tỉnh Vân Nam chưa đầy ba tháng trong năm ngoái, khi các đợt lây nhiễm mới liên tục xảy ra và công ty buộc phải hủy tour. Cô chia sẻ: "Vấn đề đáng sợ nhất không phải là COVID-19, mà là không biết liệu bạn có thể tiếp tục công việc kinh doanh của mình vào ngày mai hay không".

China International Travel Service Corporation, một trong những công ty du lịch lớn nhất của Hạ Môn, đã cho khoảng 200 người, nghỉ phép dài ngày và không lương kể từ tháng 9/2021 - tương đương khoảng 2/3 nhân sự công ty. Nguyên nhân là vì thành phố này bị phong tỏa sau khi trở thành tâm dịch của đợt bùng phát ở tỉnh Phúc Kiến. Đặt phòng và tour trong và ngoài tỉnh Phúc Kiến đã bị hủy cho đến giữa tháng Mười. Nơi đây tiếp tục vắng bóng khách du lịch trong kỳ nghỉ Tết Trung thu và Quốc khánh tiếp đó.

Ngành du lịch cũng nằm trong kế hoạch phát triển kinh tế, hay còn gọi là Quy hoạch 5 năm lần thứ 14 của Trung Quốc cho giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, một số chuyên gia tin rằng triển vọng ngành công nghiệp không khói vẫn chưa thể sáng trong năm 2022, bởi những rủi ro liên quan đến dịch bệnh có thể gây thêm áp lực cho nền kinh tế, giảm nhu cầu chi tiêu du lịch và khiến nhiều khách sạn phá sản hơn. Theo Chen Miaolin, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Trung Quốc, tỷ lệ nợ trên tài sản của các khách sạn ở Trung Quốc là 75% vào năm 2021.

Ông Guan Wenlu tin rằng ngành du lịch sẽ cần thích ứng với sự thay đổi của khí hậu và sở thích của khách hàng, đồng thời hy vọng sự kiên trì của ông sẽ giúp công ty có một khởi đầu thuận lợi khi hoạt động du lịch trở lại bình thường./.