Chỉ huy vĩ đại bậc nhất Liên Xô: Cái chết và cuộc đời bí ẩn làm Stalin không thể "ngồi yên"

Tuy nhiên, theo tư liệu của Russia Beyond (RBTH), người được hỏi có thể biết rất ít về tiểu sử của nhân vật quân sự nổi tiếng này cũng như ít được xem các bộ phim về chiến công hay đọc về những câu chuyện liên quan tới ông.

Vasily Ivanovich Chapayev không phải là chỉ huy quân sự hàng đầu của Liên Xô và mặc dù rất bản lĩnh, ông đã không thực hiện được bất kỳ chiến công đặc biệt nào ngoài sức tưởng tượng. Vậy làm thế nào mà một chỉ huy bình thường trong cuộc Nội chiến lại không chỉ trở thành một người anh hùng được sùng bái trong thế hệ của ông mà ngay cả bây giờ, 100 năm sau, tên ông vẫn được ghi nhớ?

Chapayev ra trận năm 1937. Ảnh: Tass

Anh hùng của hai cuộc chiến

Cuộc đời binh nghiệp của Vasily Chapayev (tên thật - Chepayev) bắt đầu trên các chiến trường của Thế chiến I. Tại đây, ông được thăng cấp bậc trung sĩ và ba lần được trao tặng Thánh giá St.George.

Vào tháng 9/1917, ngay trước Cách mạng Tháng Mười, Chapayev gia nhập con đường của người Bolsheviks.

Xuất thân thuần nông dân và có nhiều kinh nghiệm quân sự cùng tố chất lãnh đạo xuất chúng, Vasily Ivanovich nhanh chóng được thăng cấp trong Hồng quân. Trong cuộc Nội chiến, ông đã được thăng cấp từ Chỉ huy trưởng Trung đoàn lên Chỉ huy trưởng Sư đoàn.

Vasily Chapayev và những người chỉ huy Hồng quân. Ảnh: Sputnik

Chiến dịch tuyên truyền của Liên Xô đã miêu tả Vasily Ivanovich là một kỵ binh bảnh bao. Trên thực tế, do vết thương gặp phải khi chiến đấu trong Thế chiến I, Chapayev không thể ở trên ngựa lâu và thường thích di chuyển bằng ô tô. Ngoài ra, ông không chỉ huy kỵ binh mà là bộ binh.

Trong suốt mùa xuân và mùa hè năm 1919, Chapayev đã tham gia các hoạt động quân sự chiến đấu với Bạch Vệ. Những người Bolshevik đã ngăn chặn được cuộc tấn công của đối phương, chiếm được trung tâm công nghiệp lớn nhất của Ufa. Cùng lúc đó, các đơn vị của Sư đoàn súng trường 25 dưới sự chỉ huy của Chapayev là những người đầu tiên xông pha vào thành phố.

Cuộc vượt sông Belaya của Sư đoàn Súng trường 25 dưới sự chỉ huy của Chapayev năm 1919. Ảnh: Tass

Cái chết bí ẩn của Chapayev

Cái chết của Chapayev là điều bí ẩn nhất trong tiểu sử cuộc đời của ông. Người ta vẫn chưa biết chính xác vị chỉ huy huyền thoại đã hy sinh như thế nào.

Vào ngày 5/9/1919, 1000 quân của Bạch quân đã tiến hành một cuộc đột kích vào các vị trí hậu phương của Hồng quân, tấn công bất ngờ vào trụ sở của Chapayev ở thị trấn (nay là làng Chapayev ở Kazakhstan).

"Trước bình minh, quân Bạch vệ tiếp cận Lbishchensk từ ba phía. Mặt thứ 4, phía Đông là sông Ural. Các đường dây diện thoại và điện báo liên lạc với quân đội và với thành phố Uralsk đã bị cắt đứt. Một số người Cossack đã tìm đường vào Lbishchensk thông qua các tuyến đường sau để khai hỏa từ đằng sau, gieo rắc hoảng sợ và chết chóc," RBTH trích từ cuốn "Chapayev - Sơ lược về cuộc đời, hoạt động cách mạng và quân sự", được viết bởi các con của vị chỉ huy huyền thoại: Alexander và Klavdia.

Ảnh: RBTH

Hồng quân đã chịu thất bại nặng nề: 1500 người chết trong thị trấn và 1.000 người khác bị tra tấn đến chết hoặc chết đuối trên sông Ural khi cố gắng chạy trốn. Theo các nguồn tin chính thức liên quan đến sự kiện này, vị chỉ huy đã bị bị bắn khi đang bơi được một nửa con sông.

Một số tài liệu khác lại cho rằng Chapayev bị thương và được thuyền chở sang bờ kia sông và hy sinh tại đây. Cũng có người cho rằng ông có thể bị bắt và bị xử tử. Trong trường hợp nào thì hài cốt của Vasily Ivanovich cũng không được tìm thấy.

Tên Chapayev - một huyền thoại ra đời

Cái chết của Chapayev không hào nhoáng và vinh quang như bất cứ cách nào mà các chỉ huy cấp cao từng hy sinh trong các cuộc chiến. Tuy nhiên, một điều xảy ra vào năm 1923 đã củng cố danh tiếng của Vasily Ivanovich với các thế hệ sau.

Vào năm đó, cuốn tiểu thuyết Chapayev của Dmitry Furmanov đã ra đời. Cuốn sách nói về những chiến tích của người chỉ huy vĩ đại. Tác giả - người đã từng là ủy viên trong Sư đoàn Súng trường 25 hiểu rất rõ về người anh hùng huyền thoại này.

Vasily Chapayev với vết băng ở đầu và Dmitry Furmanov bên tay phải năm 1919. Ảnh: Sputnik

Trong cuốn sách của mình, tác giả Furmanov đã đổi tên thật của vị chỉ huy từ Chepayev thành Chapayev bởi tên sau khi đổi nghe hay hơn. Chiếc tên mới sau đó đã được đón nhận rộng rãi đến mức được sử dụng chính thức. Thậm chí, những đứa con của vị chỉ huy cũng phải sửa đổi giấy tờ tùy thân của chính mình.

Người anh hùng được cả thế giới yêu thích: Lãnh tụ Stalin không thể "ngồi yên"

Chapayev đã trở nên nổi tiếng hơn rất nhiều nhờ một bộ phim cùng tên chiếu năm 1934 dựa trên tiểu thuyết của Furmanov. Tác giả đã qua đời năm 1926 và không được tới xem buổi ra mắt phim. Lãnh đạo Liên Xô Stalin cũng tham gia vào quá trình viết kịch bản. Ông góp phần lớn trong việc tạo ra sự tôn vinh các anh hùng đã hy sinh trong cuộc Nội chiến.

Bộ phim thành công rực rỡ với hơn 40 triệu người xem chỉ trong vài năm sau khi công chiếu. Stalin phải xem bộ phim tới 38 lần.

Tấm áp phích. Ảnh: RBTH

Trong suốt Thế chiến II, Vasily Ivanovich trở thành một trong những nhân vật tiêu biểu nhất trong quá trình tuyên truyền của Liên Xô. Một trong những tấm áp phích nổi tiếng có khẩu hiệu "Chúng tôi chiến đấu hết mình, chúng tôi tấn công dữ dội, chúng tôi là cháu của Suvorov, là con cháu của Chapayev!".

Năm 1941, một bộ phim ngắn "Chapayev With Us!" (Chapayev cùng chúng ta) đã được thực hiện trong đó người chỉ huy đã thành công bơi sang sông Ural. Khi sang đến bờ, ông gặp những người lính Hồng quân trong Thế chiến II và kêu gọi quyết liệt chiến đấu với Đức Quốc Xã.

Người hùng của nhiều câu chuyện cười

Nhiều năm trôi qua, sự hùng tráng của hình tượng Chapayev đã giảm khi khán giả không còn khóc khi xem những cảnh ông hy sinh. Tuy nhiên ông vẫn là một tượng đài trong lòng người dân và hiện diện trong cuộc sống của họ với vô số những câu chuyện cười. Ông cũng trở thành nhân vật trong rất nhiều trò chơi điện tử.

Hình ảnh vị chỉ huy xuất hiện trong những trò chơi. Ảnh: RBTH

Hình ảnh người anh hùng nổi tiếng cũng được sử dụng trong những mục đích nghiêm túc và trong các tác phẩm chính thống hơn. Vị chỉ huy huyền thoại là một trong những nhân vật chính trong cuốn tiểu thuyết triết học của Viktor Pelevin, "Chapayev and the Void" - ngày nay được rất nhiều người Nga theo dõi.