Cảnh báo những nguy cơ từ AI đối với trẻ em

Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã đưa ra báo cáo cảnh báo những nguy cơ đối với trẻ em liên quan AI, trong đó có quyền riêng tư, vấn đề an toàn, các tác động đối với tâm lý và hành vi. Những nguy cơ này có thể xuất phát từ truyền thông xã hội. Các thuật toán dựa trên AI học và lưu trữ những nội dung mà trẻ em hay bất kỳ ai tìm kiếm và tương tác, ngay cả khi nội dung đó có thể gây hại cho trẻ hoặc những người xung quanh trẻ. Mặc dù các trang mạng xã hội đã thực hiện nhiều biện pháp để ngăn chặn nguy cơ này, nhưng vẫn chưa thể loại bỏ hoàn toàn.

Trẻ em cũng có thể bất cẩn hơn khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng, theo đó trẻ dễ trở thành nạn nhân của các vụ xâm nhập dữ liệu trái phép. Báo cáo cũng cho rằng AI có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng và thiên vị. Chẳng hạn, các trường sử dụng công nghệ AI và máy học để sắp xếp các đơn dự tuyển sinh của học sinh, sinh viên có thể vô tình nhưng theo một cách có hệ thống loại trừ một số nhóm ứng viên.

Ông Seth Bergeson, một nghiên cứu sinh thuộc Diễn đàn Kinh tế Thế giới, dẫn một ví dụ tương tự. Tại Anh, một thuật toán AI mới đánh giá không chính xác bài kiểm tra Chứng chỉ giáo dục phổ thông bậc cao của học sinh, làm tiêu tan hy vọng của nhiều học sinh muốn dự tuyển vào các trường đại học hàng đầu.

Giới chuyên gia cũng đề cập vấn đề liên quan đến quyền tự chủ và ra quyết định, theo đó, AI gắn chặt với đời sống đến mức khó có thể không phụ thuộc vào công nghệ này.

Để ngăn chặn cũng như giảm thiểu các nguy cơ, giới chuyên gia cho rằng giáo dục chính là giải pháp quan trọng. Trẻ em cần hiểu cách thức hoạt động của những công nghệ này để có thể nắm được những lợi ích, rủi ro tiềm ẩn và cách sử dụng hiệu quả những công cụ này.

Giáo sư Aimee Roundtree tại Đại học bang Texas nhấn mạnh cần dạy cho trẻ những điều căn bản về AI bằng ngôn ngữ đơn giản và dễ hiểu. Giáo dục trải nghiệm qua phần mềm giúp người dùng khám phá các thuật toán và công nghệ AI theo phương thức trực quan cũng là một biện pháp hữu ích.

Các chuyên gia khác cho rằng điều quan trọng không chỉ là hiểu mà còn biết cách tương tác với AI. Điều đó bao gồm việc bồi dưỡng các kỹ năng như tư duy phản biện và sáng tạo để có thể bổ sung cho AI, cũng như giải quyết những vấn đề như phụ thuộc quá nhiều vào AI để đưa ra quyết định.

Trên hết, các chuyên gia nhấn mạnh sự cần thiết phải dạy trẻ em về AI có trách nhiệm và sử dụng AI một cách an toàn và có đạo đức. Ông Bergeson lưu ý trẻ em và thanh thiếu niên cần hiểu rằng AI có mặt hạn chế, còn nhiều sai sót nghiêm trọng và có thể đưa ra những kết quả thiên vị và định kiến. Những người trẻ cần được đào tạo để suy nghĩ nghiêm túc và quyết định cách thức cũng như mức độ sử dụng các mô hình AI.