Cần sớm quản lý thuốc lá thế hệ mới

Khó khăn trong xử lý

Hiện, nhiều loại hình thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng (được gọi chung là thuốc lá thế hệ mới) đã ra đời. Tại Việt Nam, sản phẩm này xuất hiện từ các cửa hàng truyền thống đến các website thương mại điện tử, mạng xã hội.

Ông Lê Thành Hưng (Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam) thông tin, hiện thuốc lá thế hệ mới đã xuất hiện trên thị trường, tuy nhiên lại chưa có các tiêu chuẩn kỹ thuật hay bằng chứng về mức độ gây ảnh hưởng sức khỏe lâu dài cho người sử dụng. Vì vậy, Bộ Khoa học và Công nghệ vẫn đang nghiên cứu, xem xét xây dựng khái niệm và các tiêu chí kỹ thuật đối với các sản phẩm này.

Chung nhận định, bà Trần Tuyết Trang (Vụ Chính sách thuế, Tổng cục Thuế) cho biết, thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng là sản phẩm mới chưa được quy định cụ thể tại các văn bản quy phạm pháp luật cũng như chính sách quản lý của các bộ, ngành. Hiện nay, việc quản lý đối với các mặt hàng này, đặc biệt qua hình thức thương mại điện tử, gặp nhiều khó khăn. Gần đây, lực lượng chức năng liên tục bắt giữ các vụ buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng với số lượng lớn, nhưng lại lúng túng trong xử lý.

Liên quan đến vấn đề trên, Phó Chánh Văn phòng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) Nguyễn Kỳ Minh cho hay, 8 tháng năm 2020, lực lượng chức năng đã bắt giữ hơn 8.300 vụ, tịch thu hơn 8 triệu gói thuốc lá nhập lậu các loại. Riêng thuốc lá thế hệ mới, số lượng thu giữ ngày càng tăng. Nếu trong năm 2019 chỉ có vài vụ ở thành phố Huế (tỉnh Thừa Thiên - Huế), Đà Nẵng và Hà Nội thì năm 2020, các vụ thu giữ đã mở rộng địa bàn ở nhiều tỉnh, thành phố. Tại Hà Nội, năm 2019 kiểm tra 6 vụ và thu giữ gần 1.000 sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trong khi 9 tháng năm 2020, lực lượng quản lý thị trường Hà Nội đã xử phạt 6 vụ liên quan đến thuốc lá thế hệ mới, thu giữ hàng nghìn sản phẩm.

Vấn đề đáng lo ngại là không chỉ mua bán trực tuyến, thuốc lá thế hệ mới còn xuất hiện tại một số điểm bán hàng công khai trên thị trường. Việc kinh doanh, quảng cáo tràn lan các sản phẩm trên vi phạm các quy định của pháp luật, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người dân và gây ra hệ lụy khác đối với xã hội. “Thực tế, quy định pháp luật hiện nay chưa có chế tài xử lý thuốc lá thế hệ mới nên chúng tôi chỉ có thể xử lý đây là loại hàng hóa do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc. Vì vậy, việc xử lý chưa sát với hành vi vi phạm”, ông Nguyễn Kỳ Minh cho hay.

Sớm có quy định quản lý

Trước thực tế nêu trên, theo các chuyên gia, cần nghiên cứu xây dựng ban hành khung chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới.

Ông Lê Thành Hưng (Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam) cho rằng, phải sớm rà soát, xây dựng văn bản pháp luật, chính sách quản lý thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng ở Việt Nam cho phù hợp. Trong khi đó, Phó Chánh Văn phòng Tổng cục Quản lý thị trường Nguyễn Kỳ Minh nhìn nhận, pháp luật điều chỉnh các hiện tượng liên quan đến việc quản lý thuốc lá thế hệ mới cần có khái niệm rõ ràng, chính danh và một khung pháp lý phù hợp để có những mức hình phạt cụ thể, xác đáng cho các hành vi vi phạm pháp luật.

Còn Trưởng phòng Công nghiệp thực phẩm (Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương) Cao Trọng Quý đề xuất, việc quản lý đối với các loại hình thuốc lá thế hệ mới cần phải bảo đảm hai yếu tố là quản lý hàng hóa trong sản xuất và kinh doanh; quản lý theo các yêu cầu và điều kiện chặt chẽ để giảm thiểu, ngăn chặn tác hại, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Đồng quan điểm, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - Hành chính (Bộ Tư pháp) Nguyễn Quỳnh Liên cho rằng, cần thực hiện việc đánh giá tác động, tham vấn đầy đủ đối tượng chịu sự tác động của chính sách cùng các bên liên quan. Bên cạnh đó, cần thận trọng trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản về vấn đề này.

Trước đó, ngày 20/10/2020, Văn phòng Chính phủ đã có Văn bản số 8750/VPCP-V.I truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc về việc tăng cường công tác chống buôn lậu thuốc lá. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tăng cường tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn thuốc lá nhập lậu, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng; khẩn trương ban hành chính sách quản lý đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng. Bộ Y tế đẩy mạnh tuyên truyền tác hại của thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng đối với sức khỏe cộng đồng.