Bộ Công Thương kiến nghị: Chưa cho phép lưu hành thuốc lá điện tử tại Việt Nam

Ngày 4/5/2024, Ủy ban Xã hội của Quốc hội phối hợp với Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội tổ chức Phiên giải trình về trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Báo cáo của Bộ Công Thương nêu rõ, hiện nay trên thị trường xuất hiện các loại hình sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, trong đó có 2 loại phổ biến nhất được gọi là thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử.

Thuốc lá nung nóng: Bao gồm điếu thuốc lá nung nóng và thiết bị nung nóng điếu thuốc lá. Điếu thuốc lá nung nóng được sản xuất từ toàn bộ hoặc một phần nguyên liệu thuốc lá, bao gồm hỗn hợp phụ phẩm nguyên liệu thuốc lá đã qua chế biến như thuốc lá tấm… Khi sử dụng, điếu thuốc lá được nung nóng bằng thiết bị điện tử và tạo ra khí hơi (aerosol) có chứa nicotin và các hóa chất khác.

Thuốc lá điện tử: Bao gồm dung dịch thuốc lá điện tử và thiết bị làm nóng dung dịch thuốc lá điện tử; cung cấp nicotin cho người sử dụng thông qua thiết bị điện tử làm bay hơi dung dịch thuốc lá điện tử tạo ra khí hơi (aerosol) có chứa nicotin và các thành phần khác. Thuốc lá điện tử với nhiều chủng loại đa dạng trong đó có hệ thống đóng và hệ thống mở.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, được điều chỉnh bởi Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá và được hướng dẫn chi tiết tại Nghị định số 67/2013/NĐ-CP ngày 27 tháng 06 năm 2013 và các văn bản pháp luật khác có liên quan. Tuy nhiên, Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá không đề cập cụ thể và không có định nghĩa đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Chính vì vậy, hiện có khoảng trống pháp lý trong việc quản lý loại hình sản phẩm mới này, trong khi đó tình hình buôn lậu và sử dụng sản phẩm này đang rất phức tạp, chế tài xử lý chưa đủ mạnh, chỉ xử lý hành chính và chưa có chế tài để xử lý hình sự tương tự như hành vi buôn bán, tàng trữ, vận chuyển sản phẩm thuốc lá nhập lậu là hàng cấm (hành vi buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điếu ngoại nhập lậu với số lượng từ 1.500 bao có thể xử phạt hình sự theo quy định của pháp luật).

Thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao “Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với bộ, cơ quan ngang bộ, tổ chức có liên quan nghiên cứu xây dựng quy định phù hợp để quản lý các sản phẩm thuốc lá điện tử, trình Thủ tướng Chính phủ” tại Nghị định số 106/2017/NĐ-CP, Bộ Công Thương đã hoàn thiện Đề tài “Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý thuốc lá điện tử tại thị trường Việt Nam” vào năm 2020. Bộ Công Thương cũng đã tổ chức hội thảo giữa các cơ quan quản lý Nhà nước với sự tham gia của các Bộ, ngành: Tư pháp, Y tế, Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Văn phòng Chính phủ và các đơn vị liên quan để trao đổi về định hướng chính sách, có tham khảo kinh nghiệm quản lý quốc tế của các nước để đề xuất chính sách quản lý sản phẩm thuốc lá thế hệ mới phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam.

Tại công văn số 5200/TTr-BCT ngày 26/8/2021, Bộ Công Thương đã có Tờ trình báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng các Phương án quản lý các loại hình thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam.

Theo đó, Bộ Công Thương cũng đã rất thận trọng trong việc đề xuất chính sách quản lý các loại hình sản phẩm mới này theo hướng chỉ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép thí điểm việc sản xuất, nhập khẩu và lưu thông thuốc lá làm nóng như sản phẩm thuốc lá trong thời gian 02 năm theo quy định của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá và giao Bộ Công Thương xây dựng xây dựng Cơ chế thí điểm quản lý thuốc lá làm nóng trên cơ sở các ý kiến đã được thống nhất giữa các Bộ, ngành.

Đối với thuốc lá điện tử, Bộ Công Thương đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Y tế thành lập Tổ công tác nghiên cứu, đề xuất chính sách quản lý thí điểm đối với thuốc lá điện tử trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. Trong thời gian chưa ban hành chính sách, Bộ Công Thương kiến nghị chưa cho phép lưu hành sản phẩm thuốc lá điện tử tại Việt Nam.

Trong quá trình xây dựng chính sách thí điểm quản lý thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử, Bộ Công Thương đã xin ý kiến các Bộ, ngành liên quan. Bộ Công Thương đã tổ chức 02 cuộc làm việc giữa Lãnh đạo Bộ Công Thương và Lãnh đạo Bộ Y tế để thống nhất quan điểm về chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã trả lời trực tiếp, công khai trước Quốc hội: “Trong quá trình xây dựng chính sách quản lý thí điểm thuốc lá thế hệ mới, Bộ Công Thương đang xây dựng phương án quản lý tiệm cận gần nhất với ý kiến của Bộ Y tế để có thể trình Chính phủ theo hướng phù hợp với Hiến pháp, Luật Đầu tư các qui định khác liên quan và chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ đảm bảo chặt chẽ, phù hợp Chiến lược Quốc gia về giảm thiểu tác hại của thuốc lá, an toàn sức khỏe người sử dụng, dung hòa quyền lợi giữa các chủ thể liên quan và phù hợp thông lệ quốc tế”.

Đối với quan điểm của Bộ Y tế về việc cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, Bộ Công Thương cho rằng Bộ Y tế có trách nhiệm nghiên cứu và đánh giá một cách có cơ sở khoa học đối với tác hại của các loại sản phẩm này tới sức khỏe người sử dụng. Trường hợp các sản phẩm này có tác hại tới mức phải cấm lưu hành và sử dụng thì Bộ Công Thương ủng hộ quan điểm này của Bộ Y tế trên cơ sở bảo vệ sức khỏe toàn dân./..