Ban Giám đốc Điều hành IMF: Với cải cách cơ cấu, Việt Nam có thể quay trở lại mức tăng trưởng cao trong trung hạn

Theo kết luận của Ban Giám đốc Điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), năm 2022, kinh tế Việt Nam đã hồi phục mạnh sau đại dịch nhờ các yếu tố nền tảng kinh tế mạnh mẽ và quản lý y tế công thận trọng trong đại dịch.

Tăng trưởng GDP đạt mức cao kỷ lục là 8% - cao nhất kể từ những năm 90, nhờ vào cầu trong nước và nước ngoài mạnh mẽ. Lạm phát trung bình được giữ ở mức 3,2%, thấp hơn nhiều so với mức lạm phát mục tiêu (4%), mặc dù sức ép giá cả tăng lên trong năm.

Tuy nhiên, sự phục hồi này đã bị chững lại do các cơn gió nghịch mạnh mẽ tác động tới nền kinh tế vào cuối năm 2022 và trong nửa đầu năm 2023. Căng thẳng tài chính tại các doanh nghiệp phát triển bất động sản xuất hiện vì các điều kiện cho vay thắt chặt hơn, những rào cản pháp lý và doanh số bán hàng chậm lại, trong khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng băng khi các nhà đầu tư mất lòng tin.

Sức ép tỷ giá gia tăng trong cả năm 2022 khi lãi suất toàn cầu tăng mạnh, và một ngân hàng khá lớn trong nước bị rút tiền gửi hàng loạt vào tháng 10 năm 2022 và bị đặt dưới sự kiểm soát của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Nền kinh tế tiếp tục chịu ảnh hưởng do cầu nước ngoài sụt giảm kể từ cuối năm 2022, với xuất khẩu giảm 12% trong nửa đầu năm 2023. Sức ép thanh khoản, ngoại hối và lạm phát đã dịu bớt, nhưng tăng trưởng giảm tốc đáng kể và dự kiến sẽ chậm lại, xuống mức 4,7% năm 2023 nhờ xuất khẩu tăng trở lại và các chính sách nới lỏng (đặc biệt là chính sách tài khoá).

Dự kiến lạm phát vẫn được kiểm soát dưới mức mục tiêu 4,5%. Việt Nam có thể quay trở lại mức tăng trưởng cao trong trung hạn, với hỗ trợ của các cải cách cơ cấu.

Ông Paulo Medas, Trưởng nhóm phụ trách Việt Nam của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), chia sẻ: “Việt Nam có một lợi thế lớn so với nhiều nước khác mà tôi đã từng làm việc và từng thấy đó là Việt Nam có nhiều không gian tài khóa, Việt Nam có mức nợ thấp. Việt Nam đã rất thận trọng trong những năm qua trong khi nhiều nước trên thế giới có mức nợ cao. Khi có mức nợ cao, rất khó để chính phủ có thể giúp nền kinh tế. Chính sách tài khóa là một công cụ rất hữu hiệu mà Việt Nam có thể sử dụng để thúc đẩy tăng trưởng trong khi nhiều nước khác không có.

Kinh tế Việt Nam tương đối ổn định và được quản lý tốt và điều này rất quan trọng đối với các nhà đầu tư. Về trung hạn và dài hạn, các nhà đầu tư cũng cho rằng Việt Nam có một thị trường nội địa rất lớn. Nếu các bạn đầu tư vào vốn kinh tế và vốn nhân lực, nếu sản lượng tăng, người dân được tăng lương thì đây sẽ là một thị trường lớn cho các nước khác và các nhà đầu tư nước ngoài khám phá. Nếu Việt Nam tiếp tục cải cách, chúng tôi nghĩ rằng Việt Nam sẽ trở lại mức tăng trưởng 6%-7%, cao hơn rất nhiều so với đa số các nước trên thế giới. Chúng tôi thấy Việt Nam có rất nhiều tiềm năng”.

Đánh giá của Ban Giám đốc Điều hành

Các Giám đốc Điều hành nhất trí với nội dung chính trong đánh giá của cán bộ Quỹ. Họ hoan nghênh các cơ quan chức năng đã hành động nhanh chóng để duy trì ổn định tài chính- vĩ mô khi sự phục hồi kinh tế sau đại dịch phải đối mặt với các cơn gió nghịch cả trong và ngoài nước.

Họ lưu ý rằng rủi ro vẫn gia tăng và cần nỗ lực hơn nữa để bảo vệ sự ổn định tài chính-vĩ mô và thúc đẩy cải cách sâu rộng để giải quyết những điểm dễ bị tổn thương và đảm bảo tăng trưởng xanh, mạnh mẽ và bao trùm trong trung hạn. Tiếp tục tăng cường năng lực là rất quan trọng để hỗ trợ các cải cách.

Ban Giám đốc Điều hành lưu ý rằng do còn nhiều không gian tài khoá, trong khi dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ bị hạn chế, chính sách tài khóa cần đóng vai trò chủ đạo trong việc hỗ trợ hoạt động kinh tế nếu cần thiết. Trong bối cảnh này, các Giám đốc điều hành hoan nghênh kế hoạch của các cơ quan chức năng nhằm thúc đẩy thực hiện đầu tư công, việc này đòi hỏi tháo gỡ các nút thắt, và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mở rộng các mạng lưới an sinh xã hội nhằm hỗ trợ những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Các Giám đốc Điều hành khuyến nghị cần củng cổ khuôn khổ tài khóa và quy trình lập ngân sách và tăng huy động thu ngân sách trong trung hạn để hỗ trợ kế hoạch phát triển kinh tế xã hội đầy tham vọng. Các Giám đốc Điều hành hoan nghênh các cơ quan chức năng đã kiểm soát hiệu quả rủi ro lạm phát, nhưng nhấn mạnh rằng chính sách tiền tệ cần tiếp tục thận trọng trong bối cảnh phức tạp và dư địa chính sách còn hạn chế.

Họ hoan nghênh các bước đi tiến tới tỷ giá linh hoạt hơn và khuyến khích tiếp tục đạt được những tiến bộ trong lĩnh vực này cùng với hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ.

Các Giám đốc Điều hành nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống tài chính bằng cách củng cố các đệm vốn, xóa bỏ dần các quy định cho phép gia hạn nợ nhưng vẫn giữ nguyên nhóm nợ và xử lý nợ xấu đang gia tăng. Họ cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải cải tiến bộ công cụ của các cơ quan chức năng nhằm ngăn chặn và quản lý khủng hoảng ngân hàng thông qua tăng cường các khuôn khổ xử lý ngân hàng và cấp thanh khoản khẩn cấp, và hoan nghênh sửa đổi Luật Các Tổ Chức Tín Dụng đang diễn ra. Cần tiếp tục nỗ lực củng cố những quy định điều tiết pháp lý và giám sát ngân hàng.

Các Giám đốc Điều hành ghi nhận các cơ quan chức năng đã hành động nhanh chóng nhằm kiềm chế rủi ro trên thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp. Họ khuyến nghị cần có những hành động kiên quyết nhằm giải quyết các rủi ro khác như củng cố khuôn khổ xử lý mất khả năng thanh toán, củng cố thể chế và tăng tính minh bạch trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Điểm quan trọng của cải cách cơ cấu và cải cách khí hậu nhằm đạt được tăng trưởng xanh, bao trùm và bền vững. Để đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi thành quốc gia có thu nhập trung bình sẽ đòi hỏi nỗ lực hơn nữa nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, cải thiện cơ sở hạ tầng trọng yếu và đầu tư vào nguồn vốn con người. Các Giám đốc Điều hành hoan nghênh Quy hoạch Điện 8 mới ban hành và Hệ thống Mua bán Phát thải theo kế hoạch nhằm giúp đạt được các mục tiêu khí hậu của Việt Nam và củng cố an ninh năng lượng.

Họ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiến tới thực hiện chiến lược và xây dựng khuôn khổ pháp lý phù hợp để thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo và huy động vốn tài trợ cho chuyển đổi xanh. Việc thực hiện Đánh giá Quản Lý Đầu tư Công- Khí hậu sẽ rất hữu ích.

Các Giám đốc Điều hành hoan nghênh nỗ lực phòng chống tham nhũng của các cơ quan chức năng và nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục tăng cường quản trị, cải thiện khuôn khổ Phòng Chống Rửa tiền và Tài trợ Khủng bố (AML/CFT) cũng như đơn giản hóa khuôn khổ quy định pháp lý. Cần có nỗ lực hơn nữa để khắc phục những điểm yếu về số liệu.

Theo dự kiến, đợt Tham vấn Điều IV tiếp theo với Việt Nam sẽ được tiến hành theo chu kỳ chuẩn 12 tháng.