Ấn Độ trong tầm nhìn chiến lược của Châu Âu

Mới đây nhất, Thủ tướng Đức Olaf Scholz vừa tới Ấn Độ trong chuyến công du đầu tiên của ông kể từ khi nhậm chức Thủ tướng. Chuyến thăm được đánh giá là một bước tiến trong quan hệ hai nước, có ý nghĩa quan trọng cả từ góc độ biểu tượng lẫn kết quả cụ thể.

Trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục căng thẳng liên quan đến cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, cũng như chủ trương đa dạng hóa kinh tế để giảm bớt phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, chuyến thăm của Thủ tướng Đức Olaf Scholz mang ý nghĩa quan trọng. Trong thời gian qua, Ấn Độ và Đức thường xuyên có các hoạt động tiếp xúc cấp cao. Trong năm 2022, Thủ tướng Narendra Modi và người đồng cấp Đức Scholz đã có 3 cuộc gặp, bao gồm trong khuôn khổ Tham vấn liên Chính phủ Ấn Độ-Đức (IGC) lần thứ 6 tại (5/2022), bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G7 tại bang Bavaria, Đức (6/2022) và bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Bali, Indonesia (tháng 11/2022).

Chuyến thăm mang ý nghĩa quan trọng khi đây là lần đầu tiên một Thủ tướng Đức tới Ấn Độ, kể từ khi hai nước bắt đầu thực hiện cơ chế Tham vấn liên Chính phủ (IGC) vào năm 2011. Đồng thời, đây cũng là chuyến thăm đầu tiên tới Ấn Độ của ông Scholz kể từ khi nhậm chức Thủ tướng. Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã có các cuộc thảo luận thực chất về quan hệ song phương, các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Chủ đề xuyên suốt trong các cuộc thảo luận, tập trung vào các cơ hội hợp tác song phương và trong các lĩnh vực mới. Quan hệ Ấn Độ-Đức dựa trên trụ cột liên kết thương mại và đầu tư, trong các cuộc thảo luận, lãnh đạo 2 bên nhấn mạnh bản chất mối quan hệ song phương và phạm vi rộng lớn của mối quan hệ đối tác thương mại và đầu tư và các ưu tiên trong những năm tới. Thủ tướng Ấn Độ Modi cũng đề cập rằng đây là cơ hội để các công ty Đức chuyển đến Ấn Độ làm ăn và hưởng lợi từ môi trường đầu tư rất thuận lợi ở quốc gia Nam Á, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và kỹ thuật. Hai nhà lãnh đạo cũng đánh giá tiến độ triển khai các quyết định được đưa ra kể từ cuộc họp tham vấn liên Chính phủ (IGC) lần thứ 6. Hai bên đặc biệt đánh giá cao các bước đã triển khai thực hiện Hiệp định Đối tác phát triển xanh và bền vững (GSDP). Văn bản này có ý nghĩa quan trọng, góp phần định hướng chính trị và các mối quan hệ bền chặt trong hành động khí hậu và các mục tiêu phát triển bền vững.

Hai Thủ tướng cũng đã thảo luận về việc tăng cường hợp tác quốc phòng, một trụ cột quan trọng của mối quan hệ Đối tác chiến lược Ấn Độ-Đức, bao gồm cả khả năng liên doanh đóng 6 tàu ngầm ở Ấn Độ để giúp nước này hiện đại hóa lực lượng hải quân. Bên cạnh đó, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí tăng cường và mở rộng hợp tác trong lĩnh vực đổi mới và công nghệ. Sự hợp tác này hướng tới lộ trình sử dụng tri thức khoa học và công nghệ cho sự phát triển kinh tế của hai quốc gia cũng như giải quyết các thách thức toàn cầu.

Mặc dù không đưa ra Tuyên bố chung sau chuyến thăm, lãnh đạo 2 bên đã chứng kiến việc ký kết Ý định thư về hợp tác trong công nghệ năng lượng sạch và hydro xanh giữa hai bên, cũng như đưa ra Tầm nhìn của Ấn Độ-Đức nhằm tăng cường hợp tác và đổi mới trong công nghệ, cùng các thỏa thuận, ghi nhớ giữa các doanh nghiệp, hiệp hội hai nước.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Ấn- Đức đã thảo luận, trao đổi quan điểm về các vấn đề khu vực, toàn cầu, trong đó có vấn đề Ukraine và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, trong đó tập trung đánh giá sâu về diễn biến tình hình cũng như những tác động đối với toàn cầu. Cả hai nước cũng nhất trí cùng phối hợp hành động nhằm chấm dứt chủ nghĩa khủng bố xuyên biên giới.

Rõ ràng, Ấn Độ đang ở vào một vị thế trong đó không chỉ châu Âu mà nhiều đối tác quốc tế khác đang rất muốn tiếp cận, tranh thủ. Thứ nhất, đây là một thị trường khổng lồ với 1,4 tỷ người, vẫn đang trên đà tăng trưởng và còn nhiều dư địa để khai thác. Thứ hai, việc Ấn Độ giữ quan điểm trung lập trong cuộc xung đột ở Ukraine, ủng hộ hòa bình và đối thoại mang tới cho nước này vị thế đặc biệt. Ấn Độ có thể đối thoại với cả Nga và phương Tây trong cùng thời điểm. Bất cứ bên nào cũng muốn lôi kéo New Delhi đứng về phía mình. Quan điểm trung lập trong vấn đề Ukraine và không ủng hộ rõ ràng bất kỳ bên nào là lợi thế cho Ấn Độ thúc đẩy mối quan hệ thương mại của Ấn Độ đối với bất kỳ bên nào trong bối cảnh chính trị quốc tế đang bị chia rẽ nghiêm trọng. Đối với liên minh châu Âu (EU), mối quan hệ bền chặt với Ấn Độ tạo ra chỗ đứng quan trọng của khối này tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Vào thời điểm châu Âu đang chật vật giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine, thúc đẩy quan hệ với Ấn Độ mang nhiều ý nghĩa. Việc nhấn mạnh quan hệ đối tác với Ấn Độ trong một chương trình nghị sự rộng lớn và hướng tới tương lai, vượt qua sự ép buộc của cuộc xung đột đang nói lên mong muốn của châu Âu trong việc duy trì các lợi ích đa phương.

Trong chuyến thăm vừa qua, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết hai bên đã cam kết một thỏa thuận thương mại tự do giữa Ấn Độ và EU. Một hiệp định thương mại tự do với Ấn Độ sẽ phù hợp với chiến lược tăng cường can dự của EU với khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nơi khối này đang hướng tới các thỏa thuận song phương để tận dụng cơ hội tăng trưởng kinh tế.

Cùng với đó, EU cũng tìm cách tăng cường quan hệ chính trị và kinh tế với Ấn Độ. Hồi tháng 4/2022, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đến thăm New Delhi và đồng ý thành lập Hội đồng thương mại và công nghệ EU-Ấn Độ nhằm hợp tác chặt chẽ hơn về các công nghệ mới nổi, bao gồm việc hướng tới một thỏa thuận thương mại tự do với Ấn Độ.

Việc thành lập Hội đồng Thương mại và công nghệ EU-Ấn Độ là một bước quan trọng hướng tới tăng cường quan hệ đối tác chiến lược vì lợi ích của các bên liên quan, góp phần định hướng chính trị, điều phối công việc để đảm bảo thực hiện và theo dõi trong các lĩnh vực quan trọng đối với sự tiến bộ bền vững của các nền kinh tế châu Âu và Ấn Độ. Do đó, Ấn Độ và EU đang phát triển đối thoại kinh tế quan trọng mặc dù không đồng quan điểm trong vấn đề địa chính trị quan trọng của cuộc xung đột ở Ukraine.

EU cũng mong muốn sự tham gia của Ấn Độ trong việc giải quyết các thách thức về kinh tế, cũng như thách thức toàn cầu đang nổi lên. Đây cũng là tiền đề cho Hội nghị thượng đỉnh Ấn Độ-EU và thúc đẩy các cuộc đàm phán Hiệp định Thương mại tự do giữa hai bên trong thời gian tới.

Trong bối cảnh cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine đang ảnh hưởng đến nền kinh tế châu Âu và phần còn lại của thế giới, chính quyền Thủ tướng Narendra Modi chủ trương tiếp tục thúc đẩy quan hệ đa chiều với cả EU lẫn các đối tác chủ chốt trong khối. EU đang thực hiện những điều chỉnh nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga và chuyển sang tập trung nhiều hơn vào năng lượng sạch trong trung hạn. Trong khi Ấn Độ cũng tìm cách tăng cường an ninh năng lượng bằng cách tập trung năng lực cho năng lượng tái tạo, đồng thời tìm kiếm công nghệ và hỗ trợ phát triển từ các quốc gia EU. Đây là nơi mà hai bên có thể gặp nhau về lợi ích. Ngoài năng lượng, còn rất nhiều lĩnh vực khác mà Ấn Độ và châu Âu có thể cùng song hành như công nghệ, biến đổi khí hậu, thương mại đầu tư … bên cạnh các chủ đề chính trị, an ninh.

Trong khi đó, chuyến công du châu Âu hồi tháng 5/2022 của Thủ tướng Modi đã cho thấy trọng tâm của Ấn Độ trong việc xây dựng chương trình nghị sự, định hình mối quan hệ trong thời gian tới. Thông qua chuyến thăm, Ấn Độ dường như muốn đưa ra thông điệp rằng EU là một phần quan trọng trong các toan tính toán chiến lược của nước này.

Thông qua chuyến thăm của ông Modi, ta cũng đã thấy được tầm quan trọng của mối quan hệ của Ấn Độ - EU, bên cạnh các quan hệ hợp tác chiến lược với Mỹ, Nhật Bản, hay Australia và UAE.